Voices from Ukraine. Landscapes – wystawa

Jak artystki i artyści z Ukrainy mierzą się z traumą wojny? Jak temat inwazji i przemocy – zarówno współczesnej, jak i zapisanej w historii ZSRR – odbija się w sztuce ukraińskiej? Wystawa „Landscapes” prezentuje prace będące przejmującą reakcją na zbrodnie i nieodwracalne zmiany dokonywane na ojczystej ziemi. Przenika je solastalgia – ból wywołany utratą krajobrazu uważanego za dom. Jednocześnie, sięgając do narodowych tradycji i symboliki przyrody, twórczynie i twórcy z nadzieją podejmują refleksję nad przyszłością, odnową kraju i krajobrazami, które mogą stać się miejscami pamięci.

„Wojna uwrażliwiła nas na odczuwanie bólu razem z naszym otoczeniem” – mówi Katya Buchatska, ukraińska artystka, która maluje farbami zawierającymi ziemię zebraną na terenach okupowanych przez Rosjan. Na wystawie trudno dostrzec figurę człowieka. Choć ekspozycja opowiada o jego relacji z naturą, jest on ledwie cieniem lub tylko częścią pejzażu. Kuratorka Marta Gendera, odwołując się do słów innej twórczyni – Kateryny Aliinyk – wyjaśnia, że tytułowe krajobrazy są nośnikiem emocji, ale też nadziei na odrodzenie kraju i myśli o upamiętnieniu tego, co utracone.

Akty ekobójstwa

Wystawa w pierwszej części skupia się na prowadzonych przez twórców i twórczynie badaniach nieodwracalnych zmian i zbrodni dokonanych na rodzimym krajobrazie w trakcie rosyjskiej inwazji. Z wykorzystaniem narzędzi artystycznych dokumentują oni i one akty ekobójstwa, takie jak skutki wysadzenia przez Rosjan tamy i elektrowni w Nowej Kachowce w 2023 roku. Źródeł ingerencji w pejzaż dopatrują się już w okresie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, kiedy intensywna industrializacja wschodnich terenów Ukrainy objęła uprzemysłowienie stepów czy regulację Dniepru. Artystki i artyści tworzą zielniki, a przez mikroskopy przyglądają się mchom i porostom występującym na zagrabionych ziemiach.

Uczucie solastalgii

W drugiej części wystawa koncentruje się na uczuciu solastalgii – cierpienia powodowanego degradacją krajobrazu. W pracach widać tęsknotę za naturą, obecnie zaminowaną, bombardowaną i niszczoną. Jednocześnie poprzez odniesienia do narodowych tradycji i wyobrażeń artystki i artyści budują nadzieję na przyszłość. Środowisko naturalne w ich ujęciu jest nie tylko świadkiem czy ofiarą wojny. Świat roślin może się odrodzić. Dostosować się do nowych warunków, a nawet ewoluować pod ich wpływem. Wystawie towarzyszy refleksja nad odnową i przyszłymi miejscami pamięci o wojnie w Ukrainie, których częścią stałaby się przyroda.

• wernisaż: 26 września, piątek, godz. 19:00
• oprowadzanie kuratorskie: 27 września, sobota, godz. 14:00
• miejsce: galeria BWA Wrocław Główny, ul. Piłsudskiego 105

Artystki i artyści: Kateryna Aliinyk, Katya Buchatska, Nikita Kadan, Alevtina Kakhidze, Yana Kononova, Yarema Malashchuk & Roman Khimei, Daryna Mamaisur, Kateryna Pokora, Daniil Revkovskyi & Andrii Rachynskyi, Anton Saenko, Karina Synytsia
Kuratorka wystawy „Landscapes”: Marta Gendera
Zespół kuratorski projektu „Voices from Ukraine”: Daryna Skrynnyk-Myska i Waldemar Tatarczuk, we współpracy z Mateuszem Wszelakim
Kuratorka galerii BWA Wrocław Główny: Joanna Kobyłt
Scenografia: BudCud (Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka)
Partnerzy: Instytut Ukraiński, Fundacja im. Stefana Batorego
Patroni medialni: TVP Kultura, Radio RAM, Radio Wrocław Kultura, Pismo Artystyczne „Format”, Miej Miejsce, „Notes Na 6 Tygodni”, Magazyn „Szum”, Mint Magazine  

Wystawa „Landscapes” to trzecia z odsłon projektu „Voices from Ukraine”, przedstawiającego postawy twórcze ukraińskich artystów i artystek wobec rosyjskiej inwazji. Każda z nich ukazuje inny aspekt: granicę jako doświadczenie egzystencjalne i geopolityczne (BWA Zielona Góra), wielość perspektyw i różne strategie radzenia sobie w trudnych realiach (Galeria Labirynt), zmiany w krajobrazie będące wynikiem rosyjskiej agresji (BWA Wrocław). Wspólnie tworzą palimpsest dzieł rodzących się w szczególnym momencie historii, prowokując do refleksji nad tym, jak może wyglądać przyszłość.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.