GUMA - TECHNIKA SZLACHETNA

L. SAGAN, C. CHRZANOWSKI

Technika zwana GUMĄ (fr. gomme bichromatée, niem. Gummidruck, ang. gum) została wynaleziona w końcu dziewiętnastego wieku przez francuskiego malarza i fotografa Roberta Demachy. Rozkwit gumy przypadł na okres międzywojenny. W Polsce gumę uprawiali tacy artyści, jak Henryk Mikolasch, Jan Bułhak, Marian Dederko, Witold Dederko i inni. Jest to specjalna technika fotograficzna, jedna z tzw. technik szlachetnych (swobodnych), która opiera się na wykorzystaniu światłoczułości dwuchromianów (amonowego lub potasowego), powstającej przy połączeniu ich z gumą arabską (gummi arabicum). Zasada powstawania obrazu jest następująca: papier dobrej jakości, np. czerpany lub akwarelowy pokrywa się cienką warstwą mieszaniny dwuchromianu i gumy, do której dodaje się trzeci istotny składnik - pigment (np. umbra, sepia, siena, cynober, zieleń itd.) jako optyczny nośnik obrazu. Wyschnięty papier poddaje się naświetlaniu po umieszczeniu go w kopioramie, w której jest złożony razem z negatywem o wymiarach mającego powstać fotogramu (kopiowanie stykowe). Obraz wywołuje się a właściwie wypłukuje w zimnej wodzie. Następuje to dzięki mniejszej lub większej rozpuszczalności różnych fragmentów warstwy światłoczułej a to w rezultacie mniejszego lub większego zgarbowania jej pod wpływem światła. Stopień naświetlenia różnych miejsc jest oczywiście zależny od gęstości optycznej różnych partii negatywu. Uzyskany fotogram w kolorze zastosowanego pigmentu można opracowywać dalej, nakładając nań (po wysuszeniu) i kopiując dalsze warstwy o innej barwie i kontrastowości. Powstają kolory wypadkowe, efekty laserunku itp. Możliwość wielokrotnego kopiowania na tym samym obrazie jest cenną właściwością gumy i wyróżnia ją wśród innych. Zresztą na proces powstawania obrazu można wpływać w inny jeszcze sposób, np. prysznicem, pędzlem itp. Ponieważ rezultat końcowy jest zależny od wielu zmiennych czynników, wprowadzających element niepewności i niespodzianki, niemożliwe jest w praktyce wykonanie identycznych odbitek. Każda z nich jest więc unikatem, co dziś wobec powszechnej masowości, staje się specyficznym walorem. Guma jest techniką indywidualną, kapryśną, bliską malarstwu, grafice i rękodziełu. Jest pracochłonna - wszystko trzeba przygotować i wykonać samemu - ale i wdzięczna jak muzyka grana na dawnych instrumentach. Guma jest techniką historyczną zasługującą na przypomnienie i dalszy rozwój.

Wernisaż wystawy uświetni występ muzyczny, na którym zagra zespół HINDENAU w składzie: Iza Bartyzel - wokal Wojciech Drzewiński - instr. klawiszowe Krzysztof Głowacki - wokal, gitara klasyczna Szaweł Nawracaj - gitara basowa Piotr Wołowski - gitara elektryczna