#NIE JESTEŚ MI OBOJĘTNY: Lekcja śpiewu i Lekcja śpiewu II – prace wideo Artura Żmijewskiego

kiedy: 16.09.
do: 22.09.
czas trwania: g. 12-20
gdzie: Sala Prób (3 piętro)
cena biletu: wstęp wolny

Prace Artura Żmijewskiego prezentujemy jako część wydarzeń kontekstowych czwartej odsłony programu „# nie jesteś mi obojętny”. Artysta zaaranżował sytuacje, w ramach których głuche dzieci wykonywały pieśni religijne Jana Maklakiewicza i Jana Sebastiana Bacha w kościołach w Warszawie i Lipsku. Ich próby są karykaturą standardów wykonawczych kultury wysokiej, ale właśnie napięcie pomiędzy, znaczeniem modlitwy i niemożnością wysłowienia się, buduje sens jego pracy. „Zazwyczaj jest tak, że sprawni akceptują inwalidów, jeśli tamci swoim wysiłkiem starają się imitować zachowania sprawnych. Stąd takie powodzenie filmów dokumentalnych o malarzach malujących stopami czy o beznogich alpinistach. Ale to jest terror sprawnych – spróbuj upodobnić się do nas kaleko – a będziemy cię chwalić. Tymczasem rzeczywista akceptacja odmienności jest piekielnie trudna." – odpowadał Żmiejewski na określenia: wzruszający, czuły, humanitarny, które pojawiały się w kontekście tych serii prac z cyklu „Lekcja śpiewu”.


LEKCJA ŚPIEWU 1
Format: film BETA-cam
Rok produkcji: 2001
Czas trwania: 14’00

Grupa młodych ludzi – uczniów Instytutu Głuchoniemych z Warszawy wykonuje „Kyrie" z „Polskiej Mszy" Jana Maklakiewicza (kompozycja z 1944 roku). Projekt zrealizowano w warszawskim kościele św. Trójcy. Wykonaniu utworu towarzyszył monumentalny, podniosły dźwięk organów. Pieśń zaczyna: się od słów: „W tem świętym miejscu, w tem najświętszem miejscu, głos nasz ku Tobie wzbiera i wybucha jako szum morski z głębokiej otchłani. O Chryste usłysz! O Chryste wysłuchaj!". Głuchonieme dzieci tworząc swoją kakafoniczną kompozycję używają środków wyrazu, całkowicie im dotąd niedostępnych – jest to surowy zapis na granicy dokumentu, akcji społecznej, muzycznego eksperymentu. Żmijewski: „Słychać dźwiękowy chaos, słowa są zdeformowane, chórzyści nie słyszą przecież samych siebie, niektórzy nie wiedzą nawet czym jest dźwięk. A pomimo wszystko jest to muzyka, muzyka niosąca pogniecione przez głuchych słowa Credo: <> Niemożliwe staje się ciałem, mimo, że jest to ciało słabe i ułomne”. Ale jak pisał Andrzej Wajs w swojej recenzji, Bóg nie odróżnia chóru wrzeszczących kalek od harmonijnych zaśpiewów Concerto Köln.

LEKCJA ŚPIEWU 2
Format: film BETA-cam
Rok produkcji: 2003
Czas trwania: 16’30

Żmijewski powrócił do pomysłu „głuchego chóru". Tym razem skonfrontował grupę młodych niesłyszących ludzi ze szkoły Samuel-Heinicke-Schule für Schwerhörige z orkiestrą Barockensemble der Fachrichtung Alte Musik w Lipsku. Wspólnie rozpoczęto prace nad wykonaniem utworów Jana Sebastiana Bacha w lipskiej katedrze św. Tomasza. Za życia słynny kompozytor był tam kantorem, a po śmierci został w katedrze pochowany. Jedną z kantat wykonanych przez chór było „Herz und Mund und Tat und Leben" („Serce, usta, czyn i życie"), co zostało odczytane niemal jako motto projektu z głuchoniemymi. Obie „Lekcje śpiewu" w bezprecedensowy sposób dotknęły konwencjonalnych wyobrażeń dotyczących ograniczeń języka i muzyki. Dzieci posługują się podczas prób chóru i występu językiem migowym. Wczytują się w zapis nutowy, który jest dla nich zupełnie obcym szyfrem, nie słyszą swojego głosu, nie kontrolują go. Mówiąc o tym filmie używano słów: wzruszający, czuły, humanitarny. Żmijewski ripostował: „Zazwyczaj jest tak, że sprawni akceptują inwalidów, jeśli tamci swoim wysiłkiem starają się imitować zachowania sprawnych. Stąd takie powodzenie filmów dokumentalnych o malarzach malujących stopami czy o beznogich alpinistach. Ale to jest terror sprawnych – spróbuj upodobnić się do nas kaleko – a będziemy cię chwalić. Tymczasem rzeczywista akceptacja odmienności jest piekielnie trudna."

Artur Żmijewski – artysta i twórca filmów związany z Fundacją Galerii Foksal. Jeden z głównych przedstawicieli nurtu sztuki krytycznej. Uczeń „Kowalni” – pracowni Grzegorza Kowalskiego na warszawskiej ASP. Autor manifestu „Stosowane sztuki społeczne”, w którym opisał nowe foruły społęcznego zaangażowania sztuki. W 2005 roku reprezentował Polskę w pawilonie narodowym na Biennale w Wenecji, pokazując tam swoją pracę „Powtórzenie”, opierającą się na słynnym eksperymencie Philipa Zimbardo. W 2007 roku wydał zbiór wywiadów z artystami pt. „Drżące ciała”. W 2012 roku, wspólnie z Joanną Warszą, pełnił rolę kuratora 7. Berlin Biennale. Od początku towarzyszy mu refleksja nad sensem działań artystycznych, poszukuje takiego rodzaju praktyk, które pozwalałyby na wzmocienie oddziaływania sztuki oraz poszerzenie jej pola, aż po granice tego, co uznaje się za artystyczne.