Makedonissimo / Simon Trpčeski / Pande Shahov

Wykonawcy

Simon Trpčeski fortepian
Pande Shahov kompozycje
Alexander Somov wiolonczela
Hidan Mamudov klarnet, saksofon, kaval
Aleksandar Krapovski skrzypce
Vlatko Nushev perkusja
Risto Gjorevski klarnet, saksofon
Vlatko Nushev perkusja

Program

Koncert z okazji 25-lecia stosunków dyplomatycznych miedzy Polską a Macedonią

Makedonissimo Transkrypcje tradycyjnej muzyki macedońskiej stworzone przez Pande Shahova i Simona Trpčeskiego.
Pande Shahov: Pletenki (Warkocze)

Część I 

Warkocz 1 Pembe Buvčansko Berovka Maleševka Crnogorka

Warkocz 2 Čije je ona devojče – dedykowane rodzicom Simona Ibrahim odža Beranče

Warkocz 4 Veligdensko Piperkovo Pomniš li libe, Todoro Janino

Część II

Warkocz 3 Ne si go prodavaj, Koljo, čiflikot  Žetvarki Čučuk

Warkocz 5 Filka, moma Sitna lisa Staro Čunovo Ratevka Dračevka

Warkocz 6 Metovo Pelistersko Postupano

Macedońska muzyka ludowa ceniona jest przez etnomuzykologów i publiczność na całym świecie. Zajmując stosunkowo niewielki obszar geograficzny, Macedonia szczyci się bogactwem pieśni i tańców, charakteryzujących się skomplikowanymi wzorami rytmicznymi oraz różnorodnością cech melodycznych i choreograficznych. Takie bogactwo ekspresji i różnorodność gestów może wynikać ze środowiska polityczno-społecznego, często określanego przez zdobywców dążących do asymilacji. Rzeczywiście, z braku możliwości rozwoju społeczno-kulturowego ludność tych regionów wyrażała się poprzez poezję, pieśni i taniec, zdając sobie sprawę, że te formy ekspresji są jedynym sposobem na zachowanie ich tożsamości i kultury. Przez całe wieki, niezwykle bogata macedońska twórczość ludowa nie była zapisywana. Na początku XX wieku, kilku entuzjastów z regionu uległo fascynacji tymi nieodkrytymi wówczas skarbami muzycznymi i choreograficznymi. Pionierzy ci szczególnie zainteresowali się gatunkiem tradycyjnego tańca kołowego „oro”. Jeden z najbardziej znanych oro, Teškoto („Ciężki”), był wykonywany na festiwalach muzyki ludowej w Europie Zachodniej w okresie międzywojnia. Wraz z powołaniem zespołu Tanec Ensemble w 1949 roku oraz Instytutu Folkloru niewiele później, ramy organizacyjne pozwoliły naukowcom i entuzjastom rozpocząć proces nagrywania i analizowania olbrzymiej ilości materiałów.

Najważniejszą cechą idiomu macedońskiej muzyki ludowej są nieregularne rytmy. Choć podobne wzorce spotykane są w innych tradycjach muzycznych Bałkanów, szczególnie autentyczny oddźwięk mają w macedońskiej muzyce ludowej. Może to wynikać z rytmu mowy macedońskiej, w której wszystkie sylaby mają tę samą długość niezależnie od liczby sylab w słowie. Podczas gdy w wielu innych językach wyraz trzysylabowy jest zwykle skracany do wielkości dwóch sylab (dając w rezultacie triolę), w języku macedońskim na końcu umieszcza się dodatkowa przerwę.

Simon Trpčeski jest pomysłodawcą projektu, napędzanego od początku do końca przez jego pasję do ludowych tradycji. Sześć części utworu ułożono według wzoru metrycznego. Składanka tańców czy pieśni ludowych określana jest słowem splet („plecionka”), ja jednak wolę tłumaczyć ją jako „warkocz”, dlatego zdecydowałem się użyć słowa Pletenki (Warkocze) jako tytułu całego cyklu.

Projekt ten, choć ma celu odkrycie macedońskich tradycji muzycznych, nie reprezentuje naukowego podejścia do pieśni i tańców. Moją intencją jako kompozytora, było umieszczenie oryginalnego materiału w moim własnym świecie dźwiękowym, który w równym stopniu pozostaje pod wpływem impresjonistycznego podejścia do rezonansu i harmonii jazzowej. Końcowy efekt nie jest zatem autentyczny w sensie etnomuzykologicznym, nie jest to również stylistyczne ćwiczenie z kompozycji. Na początku miałem w głowie tyle samo znaków zapytania jak przy innych kompozycjach. Wiele z tych znaków zapytania pozostało, pomimo ukończenia utworu. Jest to tylko jedno z możliwych podejść do transkrypcji oryginałów, bardzo osobiste. Zachęcam publiczność, by lepiej poznała tę muzykę, począwszy od wyżej wymienionych mistrzów; reprezentowane przez nich podejście jest bardziej autentyczne i warte poznania.

Pragniemy podziękować Instytutowi Folkloru oraz zespołowi Ensemble Tanec za możliwość skorzystania z ich zasobów i bezcennej wiedzy. Szczególne podziękowania należą się Vlatko Nushevowi, który aktywnie uczestniczył w tworzeniu ostatecznego kształtu partytury, w szczególności partii perkusji.
Pande Shahov

Koncert odbywa się pod patronatem Ambasady Macedonii w Polsce