Konferencja ogólnopolska "Sztuka w przestrzeni publicznej. Pamięć kolektywna – pamięć indywidualna"

Organizator: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Termin konferencji: 19.10. 2025, godz. 13:00,

Miejsce: Audytorium ASP, Targ Węglowy 6, Gdańsk (wejście od ul. Tkackiej)

Finisaż i oprowadzanie po wystawie: "Formowanie Pamięci – Przestrzeń Rozdarcia. Franciszek Duszeńko uczennice i uczniowie" – 19.10.2025, godz. 12:00 / Wielka Zbrojownia, Targ Węglowy 6, Gdańsk (wejście od ul. Tkackiej)

W wydarzeniach organizowanych w ramach „Roku Franciszka Duszeńki” Akademii Sztuk Pięknych towarzyszą: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum II Wojny Światowej, Gdańska Galeria Miejska oraz Urząd Miasta Gdańska.

Rok 2025 został w Polsce ogłoszony przez Sejm RP „Rokiem Franciszka Duszeńki” – artysty, rzeźbiarza, nauczyciela akademickiego, rektora PWSSP (Akademia Sztuk Pięknych od 1996 roku), wybranego w pierwszych, demokratycznych wyborach (1981–1987). Autora i współautora wielu monumentalnych realizacji pomnikowych, w tym wspólnie z A. Hauptem i F. Strynkiewiczem pionierskiego założenia przestrzenno-pomnikowego – Pomnika Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (projekt z 1954 r., realizacja 1964), które jest jednym z bardziej dramatycznych i znaczących kompozycji architektoniczno-rzeźbiarskich poświęconych ofiarom nazizmu.

Konferencja wraz z oprowadzaniem stanowi okazję do refleksji nad twórczością tego artysty, zarówno jej wartością artystyczną, jak i kontekstem społeczno-politycznym.

---

PROGRAM WYDARZENIA

12:00 – Otwarcie konferencji (moderator Łukasz Guzek)

Oprowadzanie po wystawie „Formowanie Pamięci – Przestrzeń Rozdarcia | Franciszek Duszeńko uczennice i uczniowie”, Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku (Zbrojownia Sztuki)

13:00 – część 1

Grzegorz KLAMAN, „Antymonument. Założenia teoretyczne”

Roman NIECZYPOROWSKI, „Franciszek Duszeńko w świetle badań archiwalnych”

Eliza GAUST, „Ożywić pomnik pogrążony w traumie. Analiza projektu Krzysztofa Wodiczki EMANCYPACJA. Projekcja na pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu Wolności w Łodzi”

Joanna SZYMULA-GRYGIEL, „Il Grande Cretto Alberta Burriego – monument na gruzach miasta”

Przerwa

15:30 – część 2

Agnieszka REJNIAK-MAJEWSKA, „Współczesne prace/działania artystyczne jako element wystaw historycznych dotyczących II wojny światowej” (kilka przykładów i próba typologii)

Anna REMISZEWSKA, „Analiza treści symbolicznych założenia pomnikowego w Treblince” Magdalena TARNOWSKA, „Pamięć / reakcja na Zagładę”

Dyskusja

Sztuka w przestrzeni publicznej: pamięć kolektywna – pamięć indywidualna

Rok 2025 został w Polsce ogłoszony przez Sejm RP „Rokiem Franciszka Duszeńki”, artysty i pedagoga związanego z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku. To wydarzenie stanowi okazję do refleksji nad twórczością tego artysty, zarówno jej wartością artystyczną, jak i kontekstem społeczno-politycznym.

Zakresy tematyczne poruszane w wystąpieniach konferencyjnych

Relacje historii i współczesności

Dzieła sztuki realizowane w przestrzeni publicznej pełnią rolę wehikułu przenoszącego pamięć o wydarzeniach historycznych do współczesności. Wraz z procesami historyzacji wydarzeń następuje zmiana paradygmatów myślenia i interpretowania faktów. Zmiany narracji historycznych ukazują proces kształtowania pamięci, osadzania zdarzeń i postaci we współczesności.

Upamiętnienie i przypominanie

Sztuka w przestrzeni publicznej ma zdolność do upamiętniania, przechowania i utrwalania w pamięci zbiorowej i indywidualnej zdarzeń historycznych i osób z nimi związanych. Ale także ma zdolność do przypominania, czyli wydobywania z historii bliższej i dalszej zdarzeń i ludzi, o których pamięć uległa zatarciu, bądź są przedmiotem kontrowersji. Współczesne formuły realizacji artystycznych umożliwiają rewitalizację pamięci i dokonywanie symbolicznych rekonstrukcji będących sposobem na przywracanie pamięci.

Umiejscawianie w historii

Pomniki realizowane w przestrzeni publicznej mają formę trwałą, tworzą stałe miejsca pamięci. Ale przestrzeń publiczna ma charakter dynamiczny, jest pełna życia. Dlatego efemeryczne formy artystyczne, czasowe i zmienne, a także interaktywne i immersyjne pozwalają na budowanie przestrzeni dialogicznych, lub inaczej przestrzeni dyskursywnych zapewniających udział w historii przez aktywne jej tworzenie