21.05.2017, godz. 18.00, G. Bizet - opera "Carmen"

„Carmen” należy niewątpliwie do ścisłego kanonu najwybitniejszych dzieł operowych. Niestety jej autor, Georges Bizet, nie doczekał sukcesu swojego największego dzieła, umierając niedługo po nieudanej premierze w 1875 roku. Jako opera komiczna, w której fragmenty śpiewane przeplatały się z mówionymi, zaprezentowana została nie na deskach Wielkiej Opery w Paryżu, lecz w Operze Komicznej, a publiczność ostatniej lubowała się w lekkich komedyjkach i tragiczne zakończenie „Carmen” było dla niej szokujące. Także nowatorstwo treści, które wprowadza śmiało Bizet, zniechęcało ówczesną publiczność, przyzwyczajoną do tematów mitologicznych, legendarnych oraz historycznych, zwłaszcza dotyczących życia społecznych elit. Opowiadająca o losach Cyganów, przemytników i robotników „Carmen” przełamuje tę niepisaną tradycję, a papierowe i konwencjonalne postaci wymienia Bizet na żywych, współczesnych ludzi. To, co zadecydowało o porażce premiery „Carmen”, dziś jest źródłem jej niesłabnącej popularności. Dzięki rezygnacji z nierealności, fantastyczności i patosu, a także dążeniu do ukazania w operze prawdy życiowej i namiętności kierujących ludzkimi losami, Bizet odmienił scenę operową – powszechnie uważa się go za twórcę nowego kierunku, który później znalazł kontynuację w tzw. operze werystycznej, prądzie triumfującym u Mascagniego czy Pucciniego. Najważniejsze jednak są barwność i żywiołowy temperament muzyki, inspirowanej egzotyką Hiszpanii i pełną zarówno dosłownych cytatów z hiszpańskiej ludowości, jak i własnych skojarzeń Bizeta na temat Hiszpanii. Fascynacja folklorem, typowa dla XIX-wiecznej sztuki europejskiej w ogóle, zagrała najważniejszą rolę w dziele Bizeta, wpływając na melodykę, rytmikę i instrumentalizację. To właśnie niesamowity duet partytury i libretta przyniósł w końcu „Carmen” należną sławę. Kunsztowna, elegancka warstwa muzyczna opery zawiera to, co najlepsze w operze francuskiej, a dopełniona jest wpływami włoskimi. Zastosowanie charakterystycznych interwałów skali cygańskiej oraz usamodzielnienie partii orkiestrowej decydują o wartości artystycznej i unikalności „Carmen”, sprawiając, że od wieków publiczność wypełnia sceny operowe całego świata, by słyszeć – wiecznie młodą i niezmiennie wzruszającą – tragiczną historię tej wolnej jak ptak Cyganki.