O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku – wystawa fotografii

Ewa Martyniszyn, O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku
Muzeum Diecezjalne w Opolu, ul. Książąt Opolskich 44
8 sierpnia – 4 września 2025

Wystawa fotografii Ewy Martyniszyn zatytułowana "O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku" jest zaproszeniem do refleksji na temat miejsca człowieka we współczesnym świecie oraz na temat kondycji jego podstawowych relacji – do naturalnego świata roślin i zwierząt, do drugiego człowieka oraz (w konsekwencji) do relacji z samym sobą. Wystawa składa się z sześciu cykli fotografii, wykonanych w różnych technikach i formatach: Gesty ku naturze, Rekonekcje, Powidoki, Powroty I, Symulakry, Alfabet emocji oraz instalacji zatytułowanej Małe medytacje i obiektu – Alea iacta est/ Kości zostały rzucone. Artystka za pomocą zniuansowanego języka fotografii – zarówno tej inscenizowanej, czyli stworzonej w akcie artystycznego działania, jak i tej dokumentalnej, stanowiącej zapis zastanej rzeczywistości – zaprasza widza do podjęcia próby ponownego zbliżenia się do natury i doświadczenia z nią empatycznej niemal jedności (pojednania). Doświadczenie to ma charakter bezpośredni i wydaje się być kluczowe w procesie poszukiwania harmonii pomiędzy człowiekiem a otaczającym go światem przyrody. Aspekt bezpośredniego doświadczenia odnajdujemy w pierwszych czterech cyklach: Gestach ku naturze, Rekonekcjach, Powidokach i Powrotach I.
Pozostałe dwa cykle: Symulakry oraz Alfabet emocji odnoszą się do relacji człowiek – człowiek. Relacja ta nie ma jednak charakteru doświadczenia bezpośredniego, jest zaledwie symulakrum – niepełnym obrazem, pozorem, wątłym podobieństwem prawdziwego człowieka. Artystka ukazuje tym samym współczesny problem braku realnego doświadczenia drugiego człowieka, często ograniczając je do pozornego i wirtualnego poznania w Internecie. Wizualną egzemplifikacją tego aspektu jest cykl Symulakry, w którym ludzka twarz „rozpuszczona” została w pikselach cyfrowego obrazu. Katartycznym wydaje się być ostatni cykl – Alfabet emocji – wskazuje bowiem na potrzebę rzeczywistego, realnego (niemal zmysłowego) doświadczenia drugiego człowieka. Droga do niego wiedzie przez naukę, poznanie alfabetu, za pomocą którego drugi człowiek wyraża siebie – swoje pragnienia, potrzeby… emocje.

Kurator: ks. Wojciech Lippa

Od 2022 roku realizuję artystyczny projekt badawczo-naukowy, który nazwałam O doświad-czeniu bezpośrednim i jego braku. Pomysł wydaje się być popandemicznym echem, kiedy to można było zauważyć zwrot i archetypiczną potrzebę obcowania człowieka z naturą. Rozwój technologiczny oddala nas od natury, zaczynamy zastępować ją jej symulacjami. Tworzymy równoległy świat zapominając o istocie człowieczeństwa. Poprzez akt inscenizacji próbuję przywrócić człowieka do jego pierwotnego miejsca – natury (Rekonekcje). Za pomocą mimetycznych gestów wsłuchać się w nią, poczuć do niej empatię (Gesty ku naturze). Może właśnie tędy wiedzie droga do ocalenia resztek natury, a przez to i nas samych?,realizuję artystyczny projekt badawczo-naukowy, który nazwałam O doświad-czeniu bezpośrednim i jego braku. Pomysł wydaje się być popandemicznym echem, kiedy to można było zauważyć zwrot i archetypiczną potrzebę obcowania człowieka z naturą. Rozwój technologiczny oddala nas od natury, zaczynamy zastępować ją jej symulacjami. Tworzymy równoległy świat zapominając o istocie człowieczeństwa. Poprzez akt inscenizacji próbuję przywrócić człowieka do jego pierwotnego miejsca – natury (Rekonekcje). Za pomocą mimetycznych gestów wsłuchać się w nią, poczuć do niej empatię (Gesty ku naturze). Może właśnie tędy wiedzie droga do ocalenia resztek natury, a przez to i nas samych?,realizuję artystyczny projekt badawczo-naukowy, który nazwałam O doświad-czeniu bezpośrednim i jego braku. Pomysł wydaje się być popandemicznym echem, kiedy to można było zauważyć zwrot i archetypiczną potrzebę obcowania człowieka z naturą. Rozwój technologiczny oddala nas od natury, zaczynamy zastępować ją jej symulacjami. Tworzymy równoległy świat zapominając o istocie człowieczeństwa. Poprzez akt inscenizacji próbuję przywrócić człowieka do jego pierwotnego miejsca – natury (Rekonekcje). Za pomocą mimetycznych gestów wsłuchać się w nią, poczuć do niej empatię (Gesty ku naturze). Może właśnie tędy wiedzie droga do ocalenia resztek natury, a przez to i nas samych? Małe medy-tacje nagrywane telefonem komórkowym podczas spacerów zachęcają do zwyczajnego, prostego kontaktu z naturą, a także do uważności, z drugiej strony stanowią ironiczne przetworzone przez urządzenia obrazy zastępujące rzeczywiste, bezpośredenie doświadczenie. Jednominutowe filmy skłaniają do stawiania pytań: czym jest obecnie natura i czy istnieje jeszcze w pierwotnym, nieprzetworzonym stanie? Druga ze ścieżek ukazuje zmieniające się w czasie relacje człowieka z fauną (Dziadek ze źrebięciem). Bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, od którego zależał byt człowieka, jest obecnie zastępowany nierzeczywistymi, kuszącymi kolorami, sztucznymi figurami (Powidoki). Zestawienie to budzi poważną refleksję nad przyszłością.,Druga ze ścieżek ukazuje zmieniające się w czasie relacje człowieka z fauną (Dziadek ze źrebięciem). Bezpośredni kontakt ze zwierzęciem, od którego zależał byt człowieka, jest obecnie zastępowany nierzeczywistymi, kuszącymi kolorami, sztucznymi figurami (Powidoki). Zestawienie to budzi poważną refleksję nad przyszłością.
Powroty I to akt inscenizacji, życzenie cofnięcia postępującego i degradującego zjawiska szybkiego zanikania gatunków, możliwego już jedynie na fotografii, co podkreśla obiekt Alea iacta est/ Kości zostały rzucone jako rozpędzony proces trudny do zatrzymania. Znakiem ostrzegawczym jest praca Przestrzeń pusta.
Uwaga! Komunikat. Po raz pierwszy, na wystawie w Muzeum Diecezjalnym, prezentowane są wszystkie cykle (wybrane prace) wchodzące w skład projektu: O doświadczeniu bezpośrednim i jego braku, również te, które miały już wcześniej swoje niezależne odsłony. W skład obszernej, przekrojowej ekspozycji wchodzą także: Symulakry i Alfabet emocji (fragment) ukazujące zmiany w relacjach międzyludzkich na skutek rozwoju cywilizacyjnego i wejścia w życie tzw. wysokich technologii. W pracach zatytułowanych Symulakry stawiam pytania: czy na pewno widząc swoje reprezentacje i publikując je w social mediach znamy się? Czy są to tylko pozory i oderwane od rzeczywistości wizerunki, które zaczynają żyć niezależnie od swojego pochodzenia?
Prace z cyklu Alfabet emocji są dla nas przestrogą, zachęcają do rozważnego korzystania z nowych technologii, stanowią przypomnienie, że pełny rozwój człowieka (także ten społeczny) następuje poprzez zmysły, a kontakt bezpośredni z drugim człowiekiem nie zastąpi żadne urządzenie.
Ewa Martyniszyn

Ewa Martyniszyn – adiunkt w Katedrze Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. E. Gepperta we Wrocławiu. W 2018 roku uzyskała tytuł doktora w zakresie sztuk filmowych (fotografii) w Łódzkiej Szkole Filmowej. Absolwentka Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu Wydziału Komunikacji Multimedialnej (1998-2004) specjalności: fotografia (dyplomy z wyróżnieniem) oraz Państwowego Pomaturalnego Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Opolu, specjalność: jak wyżej (1996-1998). Nauczycielka we Wrocławskich Szkołach Fotograficznych (AFA, PHO-Bos) w latach 2004-2009 oraz w Pomaturalnym Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy we Wrocławiu (2004-2020).
Członkini ZPAF od 2005 r. Od 2019 prowadzi galerię Łącznik na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Wrocławskiego.
Artystka, dydaktyk, kuratorka wystaw, organizatorka i członkini jury konkursów związanych ze sztuką, brała udział w licznych wystawach w kraju i za granicą.
Autorka publikacji w książkach i czasopismach fotograficznych i artystycznych. Popularyzatorka i twórczyni obrazów intermedialnych zwanych monidłami. W obszarze jej zainteresowań twórczych i badawczych znajduje się fotografia inscenizowana i jej granice, tematyka prac skoncentrowana jest wokół człowieka, czasu, natury.
www.emonidla.pl