H. ART CHAOS

H=HEAVEN, ART=ART, CHAOS=DISORDER

Japońska kobieca grupa tańca pokazuje, co to znaczy kulturalne wyzwolenie we współczesnej Japonii. THE RITE OF SPRING (Święto wiosny) MISERERE Zespół H.Art Chaos założyły w 1989 roku tancerka Naoko Shirakawa i choreografka Sakiko Oshima, które przeciwstawiły się japońskiemu wizerunkowi kobiety – ikony uległego piękna. H.Art Chaos czerpie inspiracje zarówno z tańca klasycznego jak i nowoczesnego. Tworzy niekonwencjonalny leksykon tańca, czasami zmysłowy, czasami wstrząsający i brutalny, gdy odnosi się do takich zjawisk, jak przemoc, społeczne i kulturowe zakazy, erotyzm. Prace Oshimy, znane ze swojej dzikości, gwałtowności i żywiołowej ekspresji, są porównywane z awangardowym teatrem tańca Piny Bausch i Williama Forsythe'a. Oshima proponuje feministyczne odczytanie klasycznych dzieł. Śmiałe interpretacje Jeziora łabędziego, Romeo i Julii i Święta wiosny przyniosły jej światowy rozgłos. Nazwa grupy nie jest przypadkowa. H.Art Chaos to skrót, w którym H czyta się jak Heaven (Niebo), Art to oczywiście sztuka (sztuka klasycznego baletu francuskiego), a chaos jest odwołaniem do mitycznej pramaterii, z której powstał świat. H.Art Chaos jako jedna z najlepszych japońskich grup tańca posiadająca własną estetykę i filozofię jest entuzjastycznie przyjmowana w kraju i zagranicą. Grupa przygotowuje projekty na skalę, jakiej nie znają inne zespoły, np. Święto wiosny z towarzyszeniem stuosobowej orkiestry albo Carmina Burana z udziałem orkiestry, chóru i śpiewaków operowych, za którą otrzymała w 2002 roku Asahi Performing Arts Award. H.Art Chaos był wielokrotnie zapraszany na międzynarodowe festiwale. Zespół występował w największych miastach świata. Podczas amerykańskiego tournée w 2000 roku New York Times uznał H.Art Chaos za najlepszy zespół roku w dziedzinie tańca (Dance of the Year).

Sakiko Oshima rozpoczęła swoją pracę w teatrze tańca w 1974 roku. Studiowała pod kierunkiem znanych baletmistrzów japońskich: Kimiko Tsuruty oraz Ayako Ogawy. Uczyła się także u znanego japońskiego choreografa, Kimio Nosaki. W 1984 roku Oshima dołączyła do Dance Works, czołowej japońskiej grupy tańca nowoczesnego. Była jedną z liderek zespołu. Z Dance Works współpracowała do 1990 roku. Gdy poznała Naoko Shirakawę, z H.Art Chaos rozpoczęła nowy rozdział swojej kariery. Jej stosunek do tańca ukształtowało pewne zdarzenie. Pewnego dnia oglądałam szkolny podręcznik – mówi Oshima. – Znalazłam w nim dwa obrazki. Jeden z nich przedstawiał świat widziany oczami człowieka. Drugi pokazywał to samo, tylko z perspektywy muchy. Byłam zaszokowana. Zdałam sobie sprawę, że nie każdy postrzega i czuje świat tak samo, i że nasze ciała pozwalają odbierać rzeczywistość na różne sposoby. (cytat z artykułu Susan Tenaglii: Dancing to Chaos)

THE RITE OF SPRING (Święto wiosny) 'To historia o ofierze zbrodni i o tych, którzy stali obok i patrzyli, o społecznym koźle ofiarnym i gapiach (widzach). W większości przypadków o zbrodni dowiadujemy się z relacji ofiary albo sprawcy. W tym przypadku na scenie nie pojawi się żaden sprawca. Wszyscy natomiast będziemy mogli dostrzec przemoc płynącą ze spojrzenia nas samych – widzów. Kiedy oglądamy zbrodnię z boku, jako widzowie zabijamy wzrokiem ofiary pokazane na scenie jeszcze agresywniej, niż mogliby to czynić faktyczni sprawcy. Święto wiosny, sławne dzieło Igora Strawińskiego, oddaje cześć życiu posługując się historią opowiadającą o śmierci, którą składa się w ofierze. (...) Wiosna pokazana w tym dziele nie jest słodką, przemijającą porą roku z wyobrażeń Japończyków. To dzika rosyjska wiosna, podczas której ziemia wydaje się pękać z hukiem. To zapowiedź przerażającej zmiany. Strach i niepokój towarzyszące oczekiwaniu na kolejne wydarzenia, budują także atmosferę naszego wieku. Bowiem jest to stulecie, w którym jednostki i całe społeczeństwa ogarnięte są wielkim duchowym niepokojem. Towarzyszy nam niewyrażalny brak nadziei i nieład, który zagraża ludzkości. Kończy się wiek. Ludzie zaczynają odczuwać pustkę. (...) Współczesne społeczeństwo osiągnęło wiosnę XXI wieku. Ten wiek nieświadomie wybrał składanie ofiar. W imię utrzymania tego czasu wiosny ofiarą możesz być ty, mogę być nią również ja. Nie możemy zapomnieć, że rezultatem tych przemian jest niekontrolowana, konwulsyjna, rozdzierająca energia, która pojawia się w naszych ciałach i ujawnia się w przemocy. (...) Głównym zadaniem sztuki powinno być przemienienie wieku materializmu w wiek duchowości. Innymi słowy taniec musi zwrócić się ku przestrzeni święta. Ciało tancerza portretujące ofiarę musi stać się medium, które przedrze się przez ten wiek przemocy. Tancerz musi docierać do wspólnej podświadomości, do wiecznego istnienia nazywanego przez ludzi Bogiem. Moim zdaniem to jest właśnie to, co wyzwala się w naszej nowoczesnej wersji Święta wiosny. Sakiko Oshima

Zawieszone w powietrzu krzesła, biała wanna, spadająca lampa i przewrócona sofa zostały wkomponowane w dekoracje towarzyszące muzyce Igora Strawińskiego. Począwszy od 1913 r. i choreograficznego układu Wacława Niżyńskiego, poprzez następne wersje układów tanecznych, w choreografii skupiano się na pokazaniu pierwotnych sił przyrody i natury śmierci. Tymczasem Oshima tworząc swoje przedstawienie skoncentrowała się przede wszystkim na zagadnieniu ofiary i wyrzeczenia, których wyobrażeniem jest taniec słynnej Naoko Shirakawy. Ból oraz udręczenie Shirakawa pokazała stopniując emocje, przybierając najrozmaitsze formy ciała. Ostatecznie nie udało jej się uciec od prześladowców – tajemniczych mężczyzn w czarnych garniturach.' Sherrie Lee