W ramach cyklu „Obserwatorium idei: Inspiracje” Centrum Myśli Jana Pawła II zaprasza na wykład prof. Ivana Krasteva, wybitnego bułgarskiego politologa, publicysty i filozofa polityki. Spotkanie odbędzie się 26 listopada 2025 roku o godzinie 18.00 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Wstęp wolny po wcześniejszej rejestracji.

Po zakończeniu zimnej wojny amerykański politolog Francis Fukuyama przedstawił koncepcję „ostatniego człowieka” jako osoby wolnej, ale pozbawionej ambicji, uprzejmej, ale nieheroicznej, kogoś „wykastrowanego” przez zaspokojenie swoich pragnień, ale bardzo sympatycznego. Jest żonaty z demokracją, ale podejrzewamy, że nie jest już w niej zakochany. „Ostatni człowiek” według prof. Krasteva jest inny. Pojawił się, gdy historia powróciła. Jest niespokojny i nieufny. Ogarnia go niepokój demograficzny. Uważa, że żyje w schyłku czasów. Ma skłonność wierzyć, że następne wybory powinny być ostatnimi. Dlaczego jest tak przerażony? Skąd pochodzi? Czego możemy się po nim spodziewać? Jak zmieni nasze wyobrażenie o demokracji?

Próbę znalezienia odpowiedzi na te pytania podejmie gość specjalny kolejnego wykładu mistrzowskiego z cyklu Obserwatorium idei: Inspiracje. Ivan Krastev to prezes Centrum Strategii Liberalnych i stały członek Instytutu Nauk Humanistycznych im. Alberta Hirschmana (Instytut Nauk o Człowieku) w Wiedniu. Jest członkiem-założycielem Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych, członkiem Rady Powierniczej Międzynarodowej Grupy Kryzysowej oraz członkiem Rady Dyrektorów GLOBSEC. Jest redaktorem współpracującym „Financial Times” oraz autorem książek. W Polsce ukazały się „Demokracja nieufnych. Eseje polityczne” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2013), „Co po Europie?” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2018), „Nadeszło jutro. Jak pandemia zmienia Europę” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2020), „Światło, które zgasło. Jak Zachód zawiódł swoich wyznawców”(współautor Stephen Holmes, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2020).

Komentarz Michała Senka, dyrektora CMJPII: Chociaż przepowiednia Fukuyamy o „końcu historii” nie spełniła się — nie żyjemy przecież w ustabilizowanym, demokratycznym świecie wolnym od konfliktów — wciąż pozostaje aktualne jego ostrzeżenie przed nadejściem „ostatniego człowieka” i dylematy, które się z tym wiążą. Czy stabilność i dobrobyt liberalnej demokracji nie zabiją w nas ducha wolności i odwagi? Jeśli ludzie przestaną pragnąć uznania, walki o coś większego niż własny komfort, czy nie utracą poczucia sensu — a może nawet sprowokują nowe konflikty? Czy mamy do czynienia z „syndromem końca czasów”, o którym pisze Ivan Krastev? Co mogłoby dziś skierować politykę na właściwe tory — ku trosce o dobro wspólne, a nie ku partykularnym interesom i ideologicznym wizjom? Z uwagą warto wsłuchiwać się w słowa profesora Krasteva: jego głos jest wyważony, przenikliwy i niezwykle potrzebny w naszych niespokojnych czasach.

Komentarz prof. Agnieszki Chłoń-Domińczak, Prorektorki SGH ds. nauki: W swoich opiniach Ivan Krastev odnosi się do zmiany demograficznej jako czynnika wpływającego na ideologie polityczne i przemiany demokratyczne. Zwraca on uwagę, że demografia i wyobraźnia demograficzna mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia zmian zarówno w polityce krajowej, jak i międzynarodowej. W jego ocenie zmiany demograficzne będą miały wpływ tak na reżimy autorytarne, jak demokratyczne, ale początkowo będą one miały znacznie bardziej destabilizujący wpływ na demokracje; a niepokój demograficzny napędza poparcie polityczne dla skrajnej prawicy. W Polsce widzimy, jak demografia staje się w coraz większym stopniu przedmiotem dyskursu politycznego. Czy wizja Krasteva się realizuje?

W ramach projektu „Obserwatorium idei: inspiracje” Centrum Myśli Jana Pawła II gościło dotychczas w Warszawie ks. prof. Tomáša Halíka, prof. Krzysztofa Meissnera, prof. Chantal Delsol oraz prof. Johna Milbanka.

Partnerzy: Fundacja Konrada Adenauera, firma Jarczyński, Studenckie Koło Naukowe Badań nad Konkurencyjnością. Patroni medialni: W drodze, Magazyn Kontakt, Instytut Tertio Millennio, Klub Inteligencji Katolickiej, Wszystko co najważniejsze. Wydarzenie organizowane jest we współpracy ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie.

Więcej informacji oraz link do rejestracji na stronie centrumjp2.pl