12 lipca 2013 20:00 wernisaż

Koncepcja i projekt wystawy Aleksandra Wasilkowska

„Pojawia się i znika” to wystawa oparta o teatralną archeologię, kolaż fragmentów prac słynnej polskiej scenografki Małgorzaty Szczęśniak związanej z Nowym Teatrem w Warszawie. Jej rysunki, szkice koncepcyjne, fragmenty scenografii i kostiumów, fantomy jej wspomnień zostały na nowo zinterpretowane przez kuratorkę wystawy Aleksandrę Wasilkowską. Powstał nowy scenariusz, zbudowany z kolekcji miejsc i wybranych lejtmotywów scenografii Szczęśniak.
Wystawa rozpoczyna się na placu przed wejściem do hali MPO - obecnej siedziby Nowego Teatru - spekulacją na temat przyszłości teatru za kilka dekad oraz próbą odpowiedzi na pytanie postawione w przedstawieniu „Kabaret warszawski”: Czym byłby świat bez nas? - czyli bez teatru. Dalsze zwiedzanie to spacer akustyczny przez zakamarki hali i labirynt przestrzeni. Wystawa pokazuje w sposób subiektywny i fragmentaryczny charakterystyczne dla Szczęśniak działania i koncepcje: ruch, performatywność przestrzeni, zatarcie granicy pomiędzy sceną a widownią, przekraczanie logiki rzeczywistości, tworzenie obrazów surrealistycznych, schyłkowych i karnawalicznych jednocześnie.

„Mogę powiedzieć, że nie lubię teatru, jest to przestrzeń zamknięta i klaustrofobiczna. Źle się czuję w zamkniętych, małych i ciemnych przestrzeniach. W tradycyjnym teatrze wszystko jest konwencjonalne i ograniczające ze wszech stron możliwości oddechu zarówna dla widza, jak i dla aktora. Jedyny sposób, żeby to zmienić, to zburzyć niepotrzebne granice, stworzyć przestrzenie otwarte, zgodne z rytmem natury i rytmem człowieka. Logika to szaleństwo uporządkowanej abstrakcji. Zaczynam więc od tej idei, by się nie nudzić, nie ograniczać, czuć otwartość przestrzeni, a co za tym idzie otwartość myśli i idei. Możliwość eksploracji. Możliwość zachłyśnięcia się otwartością przestrzeni, w której rozgrywane są nasz teatr.” Małgorzata Szczęśniak.

Fragment rozmowy z Aleksandrą Wasilkowską, 2 lipca 2013

Możliwość archeologii sceny pamięci

Archeologia scenografii to wejście w głąb pamięci teatru, wędrówka w głowie scenografa, zamieszkałej nie tylko przez pojedyncze obrazy i wyglądy, ale przez całe kosmosy światów powołanych do istnienia w wyobraźni, zmaterializowanych w teatrze tą dziwną fantomową obecnością. Teatr, pozostając na zawsze miejscem spotkania, dialogu i wymiany aktorów z widzami, jest bardzo szybko zmieniającą się dziedziną sztuki. Poszukuje nieprzerwanie i z niesamowitą intensywnością nowych możliwości wypowiedzi, nowego języka. Praktycznie każde dziesięciolecie stanowi epokę w teatrze. Zmieniają się upodobania, technologie, pojawiają się młodzi twórcy z odmiennym odczuwaniem świata. W tym nurcie zawsze tkwią słupy milowe, do których można się odwoływać i porównywać. Niewątpliwie dzieło Małgorzaty Szczęśniak stanowi dziś jeden z centralnych punktów europejskiej scenografii. Niewielu jest takich gigantów. To dzieło skomplikowane, wielowarstwowe, o długiej już historii wewnętrznej, z rozwidlającymi się ścieżkami: teatralną i operową, a zarazem dzieło bardzo spójne, konsekwentne, jednolite, nieomal ewolucyjne.

Archeologii pamięci nie można przeprowadzać samemu. Dlatego tak cenna jest obecność przy tej wystawie Aleksandry Wasilkowskiej, która sama zajmuje się scenografią, wyprowadzając swoje teatralne idee z przestrzeni architektury. Oddalona nieuchronnie pokoleniowym dystansem zobaczyła prace Małgorzaty Szczęśniak na własny sposób, przepuściła przez osobiste uniwersum wyobraźni, wchodząc natychmiast w dialog z labiryntem znaczącego i ukrytego. Ta dodatkowa warstwa nałożona na pierwotny układ zmienia wystawę w przestrzeń wielu dyskursów, które mają szansę namnożyć się w konfrontacji z widzami.
Piotr Gruszczyński

Małgorzata Szczęśniak

– scenografka. Autorka języka wizualnego – przestrzeni i kostiumów – w przedstawieniach teatralnych i operowych Krzysztofa Warlikowskiego. Współtwórczyni poetyki jego teatru. Artyści współpracują z sobą od czasów uniwersyteckich. Zrealizowali wspólnie ponad czterdzieści przedstawień teatralnych i kilkadziesiąt operowych na najbardziej prestiżowych scenach w Polsce i za granią m.in. w: Hamburgu, Stuttgarcie, Bonn, Mediolanie, Hanowerze, Zagrzebiu, Tel Avive, Paryżu, Brukseli, Madrycie i Londynie. Jej debiutem w operze był spektakl „The Music Programme" Roxany Panufnik w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Jest także autorką kostiumów i przestrzeni do spektakli baletowych i rożnych form muzyki współczesnej m.in. w ramach festiwalu Warszawska Jesień i Holland Festival. Przygotowywała również dyplomy w szkołach teatralnych w Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Tel Avivie. Współpracowała także z takimi reżyserami, jak: Jan Peszek, Grzegorz Jarzyna, Gadi Roll, Christian Pétron, Izabela Cywinska, Ewa Wycichowska. Francuski Związek Krytyków Teatralnych, Muzycznych i Tańca przyznał Małgorzacie Szczęśniak nagrodę za najlepszą scenografię w sezonie 2009/2010 za spektakl „(A)pollonia”.

Brała udział w wystawach:
1990 - Quadriennale Scenografii, Praga 1994 - Wystawa Młodych Scenografów, Centrum Scenografii Polskiej, Oddział Muzeum Śląskiego, Katowice 2007 - „Rzeczywistość transformacji – transformacja rzeczywistości” (kurator Paweł Wodziński) Quadriennale Scenografii, Praga Narodowa Galeria Sztuki „Zachęta”, Warszawa 2008 - „Pojawia się i znika bez śladu” indywidualna wystawa projektów scenograficznych Małgorzaty Szczęśniak, La „Bellone” Maison du Spectacle, Bruksela 2011- Prague Quadrennial of Performance Design and Space, Praga - specjalny gość z referatem „Czym jest scenografia”

Projekt wystawy/Kuratorka: Aleksandra Wasilkowska

Dramaturgia: Piotr Gruszczyński

Muzyka: Paweł Mykietyn

Grafika: Studio Noviki

Wernisaż: 12 lipca 2013 20:00

Wystawa potrwa do 31 sierpnia 2013

Godziny otwarcia wystawy:

Poniedziałek – zamknięte

Wtorek – niedziela 12.00 - 20.00

Wstęp wolny

WWW.NOWYTEATR.ORG