36 plansz B1 stojących na Placu Teatralnym w Warszawie, ukazuje to, co od czterdziestu lat (a więc przez dwa pokolenia po Powstaniu Styczniowym) wydawało się mrzonką - walka z zaborcą, raptem okazało się możliwe w najbardziej romantycznym wydaniu. Kasprzak, Okrzeja, Baron, Krahelska, Piłsudski, przerażali mieszczuchow i oczarowywali młodzież. Socjalizm stał się domeną gotowych na wszystko i niekiedy przesadnych optymistow. Na naszej wystawie przywołujemy świadectwa Bolesława Prusa, Władysława Reymonta (w owym czasie drukuje on w odcinkach „Chłopow", nagrodzonych po latach Noblem) i publicystow inteligenckiego „Tygodnika Ilustrowanego" - postaci dalekich rewolucji. Nie ma w nich ślepego gniewu; jest refleksja, wykraczająca poza chwilę bieżącą. Perspektywa historyczna daje nam prawo ujęcia omawianego tu okresu jako wyzwania dla społeczeństwa na nowo definiującego swoje tęsknoty i odkrywającego, skądinąd wielokulturową, tożsamość. Czy istotnie byliśmy (jesteśmy) tak niezwyczajni i wybrani - zwłaszcza do martyrologii wszelakiego rodzaju - jak zdaje się sugerować ojczyźniany mit? Nasyciliśmy opowieść satyrą owczesną z pism, gazet i drukow ulotnych polskich, rosyjskich i niemieckich, ponieważ ten rodzaj percepcji rzeczywistości starzeje się najwolniej. Dzięki temu mogliśmy spojrzeć na wydarzenia mniej oficjalnie i z pewnego dystansu. Warto przywoływać takie doświadczenie tym bardziej, im głębszy odczuwamy dzisiaj deficyt wartości, ktore tworzyły etos Polaka, potrafiącego nie tylko marzyć, ale także zaspokajać tęsknotę wolności i sprawiedliwości społecznej.