tytuł oryginalny: Jánoąík produkcja: Słowacja 1921 gatunek: historyczny dozwolony: od 10 lat system wyświetlania: cyfrowy - 2D
czas trwania: 67 minut reżyseria: Jaroslav Jerry Siakeľ zdjęcia: Daniel Siakeľ
muzyka: na żywo - na motywach góralskich, słowackich, barokowych (instrumenty akustyczne) w wykonaniu "Kwartetu Jorgi"

Pierwszy film o losach Janosika - słynnego zbójnika - obecnego w słowackiej i polskiej sztuce ludowej. Juraj Janosik (1688-1713) w historycznym przekazie to legendarny przywódca niepokornych chłopów w górach Mala Fatra na Słowacji. Akcja filmu rozgrywa się na początku XVIII wieku w północnych Karpatach. Lokalna ludność coraz bardziej uciskana jest przez możnowładców. Juraj Janosik wraca do rodzinnej wioski i dowiaduje się, że jego schorowana matka właśnie umarła, a książę Šándor nie chce zwolnić ojca z przymusowych robót na czas pogrzebu. Co więcej każe wymierzyć mu karę chłosty, co dla starszego mężczyzny kończy się tragicznie. Janosik mści się na księciu i ucieka z wioski.

Ten pierwszy długometrażowy słowacki film zrealizowała w zadziwiająco profesjonalny sposób ekipa... debiutantów. Reżyser i jego brat Daniel, to słowaccy emigranci - właściciele fabryki produkującej sprzęt filmowy w USA. W 1920 roku założyli oni w Chicago korporację w celu nakręcenia filmu w swojej starej ojczyźnie. W jej skład wszedł również Ján Závodný - właściciel kina Casimir w Jefferson Park. W 1921 roku spółka Tatra Film Corporation wysłała na Słowację ekipę: reżysera J. Siakeľa, asystenta Frantiąka Horlivého, kamerzystę Daniela Siakeľa i producenta Jána Závodného.

Starszy z braci - Daniel Siakeľ w Ameryce Północnej ukończył kurs zdjęć lotniczych i razem z bratem Jarosławem kręcili jedynie krótkie filmy promocyjne i dokumentalne. Pomimo, iż realizatorzy filmu byli debiutantami, doświadczenie zdobyte w Selig Polyscope Company - pierwszej wytwórni filmowej, która założyła stałe studio w Los Angeles - wystarczyło, by stworzyć znakomite dzieło. Takie zabiegi jak retrospekcja, narracja równoległa, akcenty humorystyczne, czy chwyty przeniesione wprost z westernów sprawiają, że film trzyma w napięciu i po latach wywołuje emocje.

Jako Janosika wybrano popularnego już wtedy aktora Theodora Pistka. Oprócz aktorów w filmie występują chłopi - górale z okolicznych miejscowości - Blatnicy i Sutova, a także żołnierze z 18. Brygady Piechoty w Żylinie.

Premiera "Janosika" odbyła się w 1921 roku (25 listopada w Pradze, a 1 grudnia w Chicago).

Po latach film zaginął. Odnalazł się w 1970 roku w Chicago. W 1975 roku został zrekonstruowany, a w 1995 roku - jeszcze za życia reżysera, wpisany na prestiżową listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Pokaz legendarnego słowackiego filmu niemego - podczas IX Oświęcimskiego Kinowego Ogródka Plenerowego - odbywać się będzie z muzyką folkową - opartą na motywach góralskich, słowackich, barokowych - graną na żywo przez "Kwartet Jorgi".

"Kwartet Jorgi" to legendarna grupa, która stworzyła podstawy współczesnej sceny folkowej w Polsce. Trzon zespołu od początku działalności tworzą bracia Maciej i Waldemar Rychły. Początkowo zespół wykonywał muzykę dawną, ale z biegiem czasu, gdy z występami przeniósł się z wnętrz sakralnych do otwartych przestrzeni, w jego muzyce zaczęły dominować źródła ludowe. Znakiem rozpoznawczym grupy stało się wirtuozerskie połączenie słowiańskiej tradycji muzycznej z rozbudowanymi improwizacjami nawiązującymi do jazzu i muzyki klasycznej. Bracia Rychli czerpią inspiracje zarówno z polskiej klasyki (Chopin, Szymanowski, Lutosławski), jak i folkloru wielu narodów. Brali udział w wielu ekspedycjach badających źródła muzyki ludowej, między innymi do Grecji, Egiptu, Jugosławii, Rumunii, na Huculszczyznę, Ukrainę czy Słowację. Muzyka zespołu jest momentami roztańczona, pełna dynamizmu, wręcz drapieżna, kiedy indziej nostalgiczna, liryczna zasłuchana w odgłosy przyrody. Sięga głęboko do słowiańskich korzeni łącząc się z wirtuozerią wykonania i szeroko rozbudowaną improwizacją. Słychać w niej też wpływy muzyki tradycyjnej różnych zakątków świata.

21.06.2013 godz. 21:30

IX Oświęcimski Kinowy Ogródek Plenerowy w ramach projektu Kulturalne cztery pory roku - Barwy Lata, estrada obok OCK, wstęp wolny.