Carmen

Georges Bizet

spektakl gościnny Opery Krakowskiej

• libretto: Henry Meilhac i Ludovic Halévy wg noweli Prospera Meriméego
• reżyseria: Hanna Chojnacka
• Kierownictwo muzyczne Ewa Michnik
• Scenografia Liliana Jankowska
• Choreografia Hanna Chojnacka
• Przygotowanie chóru Ewa Bator

Czas trwania: 3 godz

Georges Bizet zmarł dokładnie trzy miesiące po fiasku prawykonania swojej ostatniej opery Carmen. Nawet nie przypuszczał, że przyniesie mu ona nieśmiertelną sławę jako najwybitniejsza i najpopularniejsza opera francuska XIX wieku. Niepowodzenie premiery w marcu 1875 roku specjalnie Bizeta nie zdziwiło, ponieważ jego kompozycje na ogół były przyjmowane przez krytykę i publiczność bez entuzjazmu...

Po napisaniu zapomnianej dziś zupełnie Djamileh kompozytor przyjął zamówienie paryskiej Opery Komicznej na nowe dzieło. Miała to być pogodna opowieść, ale ostatecznie po wyborze noweli Prospera Meriméego jako kanwy libretta powstał mistrzowski dramat z elementami weryzmu, który nie spodobał się ówczesnej publiczności. Poza tym forma Carmen zbliżona była do oper komicznych i dlatego nie należała jej się premiera w Operze Paryskiej. Dzieło nie pasowało jednak do teatru, w którym zostało wystawione i spotkało się z niechęcią widzów. Dopiero później w Wiedniu, w nowej wersji z recytatywami uzupełnionymi przez Ernesta Guirauda i w inscenizacji dyrektora Opery Dworskiej Franza Jaunera, Carmen odebrała należny jej hołd. Sześć lat po prapremierze grano ją w piętnastu miastach na sześciu kontynentach.

Libreciści Carmen wprowadzili wiele zmian w stosunku do pierwowzoru autorstwa Meriméego, czyli opowieści Don Joségo, oczekującego w celi śmierci na egzekucję. W operze Bizeta w centrum uwagi znalazła się Cyganka Carmen, która rozkochuje w sobie sierżanta tylko po to, by uciec przed więzieniem, a następnie zdradza go z przystojnym toreadorem, skazując się tym samym na śmierć - ginie zasztyletowana przez zazdrosnego Don Joségo, który porzucił dla niej dotychczasowe życie. Opowieść o miłości, zdradzie i zabójstwie początkowo uznano za niemoralną, prasa domagała się nawet wprowadzenia zakazu wpuszczania nieletnich na przedstawienia. Jak wiadomo, zakazany owoc smakuje jednak najlepiej - chociaż trudno byłoby w to uwierzyć, obserwując reakcję publiczności na premierze Carmen, to w 1907 roku przed teatrem w Sao Paulo podczas awantury z powodu braku biletów na spektakl zginęło kilka osób. Jedną z najbardziej znanych interpretacji partii Carmen w drugiej połowie XX wieku była kreacja Giulietty Simionato, w postać Don Joségo wcielił się m.in. legendarny Caruso. Dziś to najpopularniejsza opera świata. Każdy potrafi zanucić Habanerę i Pieśń toreadora, dzieło zostało sfilmowane, ukazało się kilkadziesiąt nagrań utworu, a wciąż powstają nowe...