AUGSBURSKIE WYROBY ZŁOTNICZE

XVI-XVII W.

Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowuje wystawę poświęconą augsburskim wyrobom złotniczym z XVI-XVIII wieku. Przedmioty te stanowią najliczniejszą i artystycznie najbardziej wartościową oraz najbardziej efektowną grupę wyrobów zachodnioeuropejskiego rzemiosła artystycznego w zbiorach polskich. Od końca XVI wieku aż po schyłek XVIII, a nawet później, sprowadzane były do Polski masowo na użytek kościołów i dworów - magnackich i szlacheckich, a przede wszystkim królewskiego (głównie za czasów Wazów). W zbiorach polskich zachowało się około tysiąc takich wyrobów, z czego w samym Krakowie przetrwało ponad pięćdziesiąt. Przeważają wśród nich naczynia liturgiczne, elementy zastawy stołowej i pełniące rolę samodzielnych obrazów plakiety ze scenami figuralnymi. Są to przeważnie przedmioty sporych rozmiarów, w większości zdobione wypukłym reliefem, który stanowił specjalność warsztatów Augsburga. Zdarzają się także wyroby szczególnie bogato zdobione emalią i kameryzowane, jak również wyjątkowo duże obiekty: rzeźby figuralne, meble, tabernakula, ołtarzyki domowe, sekretarzyki, sepety itp.

Zainteresowanie wyrobami augsburskimi ze zbiorów polskich było dotąd spore, ale stosunkowo powierzchowne. Nie prowadzono żadnych systematycznych badań mających na celu pełne rozpoznanie zasobów i inwentaryzację zachowanych dzieł. Wyjątek stanowią badacze niemieccy, szczególnie monachijscy, w tym najwybitniejszy z nich Helmut Seling oraz pracownicy Bayerisches National Museum w Monachium (funkcjonuje tam specjalna placówka gromadząca materiały dotyczące wyrobów augsburskich w zbiorach europejskich i rejestrująca augsburskie znaki złotnicze). Zaledwie kilka najcenniejszych wyrobów z Polski (z Wawelu i Jasnej Góry) zostało pokazanych na wielkiej wystawie złotnictwa augsburskiego w 1994 roku w Monachium (Silber und Gold. Augsburger Goldschmiedekunst für die Höfe Europas). Badacze niemieccy wielokrotnie podkreślali, że Polska - obok Rosji - była w XVII i XVIII wieku jednym z najważniejszych rynków zbytu dla augsburskiego złotnictwa.

Zamierzeniem Muzeum Narodowego w Krakowie jest prezentacja wyrobów augsburskich z XVI-XVIII wieku zgodnie z europejskimi standardami, do których należy m.in. wydanie dwujęzycznego katalogu naukowego. Organizację takiej wystawy powinny poprzedzić szeroko zakrojone poszukiwania w celu zgromadzenia możliwie kompletnych informacji o wszystkich zachowanych w polskich zbiorach publicznych i prywatnych wyrobach augsburskich z tego okresu. Badaniom tym towarzyszyć powinno wykonanie dokumentacji fotograficznej, szczególnie ważnej, bo dotyczącej także augsburskich znaków złotniczych. Istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo odkrycia wyrobów i znaków miejskich oraz mistrzowskich, nie znanych jeszcze badaczom niemieckim. Zgromadzony materiał stanie się podstawą do dokonania wyboru około 200-250 najcenniejszych z artystycznego i historycznego punktu widzenia, ale też najbardziej typowych i efektownych wyrobów augsburskich z polskich zbiorów kościelnych, muzealnych i prywatnych. Wystawa ukazywać będzie także w sposób możliwie najbardziej poglądowy relacje historyczne i gospodarcze Polski z Augsburgiem. Celem ekspozycji jest nie tylko zgromadzenie materiału interesującego wyłącznie specjalistów, ale ukazanie jednego z najbardziej interesujących epizodów w gospodarczych i kulturalnych kontaktach Polski i Niemiec w czasach nowożytnych.

Kurator wystawy: Alicja Kilijańska