NIKI DE SAINT-PHALLE

WYSTAWA RETROSPEKTYWNA

Wystawa ma charakter małej retrospektywy Niki de Saint Phalle – jednej z najwybitniejszych artystek drugiej połowy dwudziestego wieku. Dzieła pochodzą ze zbiorów Musée d’Art moderne et d’Art contemporain w Nicei, któremu artystka podarowała obszerny zbiór swoich prac pod koniec życia. Pokazanych zostanie siedemdziesiąt dziewięć dzieł datowanych od 1958 do 2000 roku, w tym: dwadzieścia trzy obrazy i rzeźby oraz pięćdziesiąt sześć litografii i serigrafii - przykłady różnych etapów twórczości Niki de Saint Phalle. Znajdziemy tu asamblaże datowane na przełom lat 50. i 60. obrazy z serii Strzały (1961–1963), Nany, które uczyniły artystkę sławną, serię rozwijającą wątki egzystencjalne z motywami autobiograficznymi, grupę przedstawień fantastycznych zwierząt i postaci zainspirowanych legendami Indian obu Ameryk, oraz prace portretujące sławne murzyńskie postaci ze świata muzyki czy jazzu.

Niki de Saint Phalle urodziła się we Francji w 1930 roku, zmarła w Stanach Zjednoczonych w maju 2002 roku. Jej życie i twórczość uczyniły z niej symbol artystki, która zdołała wyjść poza tradycyjnie przyznawane kobiecie role i osiągnąć spełnienie poprzez sztukę. Wychowywała się we Francji i Stanach Zjednoczonych. Próbowała swoich sił w literaturze i aktorstwie. Potem zaczęła malować. Ważnym momentem w jej życiu było poznanie Jeana Tinguely’ego oraz krytyków i artystów związanych z grupą Nowych Realistów – przede wszystkim Pierra Restany’ego, Armana, Césara, Christo, Kleina, Spoerriego. Doceniona przez nich za swoją serię obrazów strzelanych i organizowane wokół nich akcje artystyczne jako jedyna kobieta stała się pełnoprawnych członkiem grupy. Po serii wspomnianych obrazów oraz asamblaży na początku lat 60. artystka zaczyna tworzyć portrety kobiet odnoszące się do ról społecznie im przypisywanych. W 1965 roku powstają pierwsze Nany – obfitych kształtów idole kobiecości pomalowane na jaskrawe kolory. Początkowe rzeźby te Niki de Saint Phalle konstruowała z wełny, drutu i papier mâché, potem z poliestru. W 1966 roku we współpracy z Tinguely’m i Ultvedt’em powstaje sławna Ona (Hon) – rzeźba długości 28 metrów zainstalowana w holu Moderna Museet w Sztokholmie. W następnym roku w Kassel wystawiona zostaje jej sztuka All About Me, a na przełomie lat 60. i 70. powstają pierwsze projekty architektoniczne, a także odbywa się premiera jej filmu Daddy. Na początku lat 70. artystka cierpi na płuca z powodu pracy z poliestrem i spędza dużo czasu różnych kurortach – m.in. w Szwajcarii. Wtedy krystalizuje się idea ogrodu rzeźby, która znajduje swe urzeczywistnienie w Garavicchio w Toskanii. Przez następne lata powstaną tam dwadzieścia dwie monumentalne figury zainspirowane atutowymi kartami Tarota. Zbudowane są one z metalowych konstrukcji pokrytych cementem i ozdobionych mozaiką z kawałków szkła, luster i ceramiki. Budowane przez ponad dziesięć lat założenie nosi nazwę Ogród Tarota. W 1983 roku powstaje najsławniejsza ze wspólnych realizacji Niki de Saint Phalle i Jeana Tinguely’ego – umieszczona w pobliżu Centrum Pompidou w Paryżu “Fontanna Strawińskiego'. W drugiej połowie lat 90., po śmierci Tinguely’ego artystka przeprowadziła się do południowej Kalifornii. W latach 90. powstały dedykowane Tinguely’emu ruchome reliefy - 'Méta-Tinguely'. Najważniejszą grupą prac z ostatniego okresu twórczości Niki de Saint Phalle jest zespół trzydziestu dziewięciu wielobarwnych rzeźb dla Jeruzalem zatytułowanych Arka Noego.