Marc Chagall

"Commedia dell’Arte" należy do zaledwie kilku obrazów olejnych Marca Chagalla tak ogromnych rozmiarów (2,55 x 4 m). Chagall namalował go specjalnie dla frankfurckiej Opery w roku 1958. Wraz z 14 szkicami "Commedia" przez lata zdobiła foyer nowego gmachu.

Wcześniej opera i teatr mieściły się w jednym budynku zwanym Schauspielhaus. Ta wspaniała secesyjna budowla została zniszczona pod koniec II wojny światowej w wyniku bombardowania, podobnie jak większość budynków starego miasta.

W latach 50. XX wieku najważniejsze z nich odbudowano. Schauspielhaus został ponownie otwarty dla publiczności w roku 1951.

Okazało się jednak, że budynek jest zbyt mały, by pomieścić operę i teatr, dlatego podjęto decyzję o budowie oddzielnego gmachu opery.

O namalowanie obrazu do foyer nowego budynku poproszono Marca Chagalla.

Artysta przyjął zlecenie i sporządził około 17 szkiców, z których jeden został wybrany na projekt ostateczny. Obraz "Commedia dell’Arte" został ukończony i sygnowany w roku 1958.

Monumentalne płótno zostało przewiezione z Francji do Frankfurtu, jednak kiedy dotarło na miejsce, nowy budynek Opery nie był jeszcze gotowy i rozpoczęły się peregrynacje.

Obraz przechowywany był w magazynach firmy przewozowej do czasu, gdy przejął go Städelsches Kunstinstitut we Frankfurcie.

Tam też w listopadzie 1960 roku zorganizowano pierwszy pokaz "Commedii" wraz ze szkicami. Ostatecznie, w grudniu 1963 roku cała grupa Commedii zawisła we foyer nowego budynku Opery.

Odwiedzający Operę mogli podziwiać piękny obraz (największe malowidło Chagalla w Niemczech), lecz nowa Opera nie miała szczęścia – w roku 1987 większa część budynku doszczętnie spłonęła. "Commedia" cudem pozostała nietknięta. Na czas odbudowy Opery w latach 1988–1991 grupa "Commedii" eksponowana była w holu wejściowym Frankfurter Volksbank.

W 1991 roku płótno wróciło do Opery, a w roku 2004 zostało wypożyczone przez Icon Museum we Frankforcie na wystawę "Gdy Chagall uczył się latać. Od ikony do awangardy", która była następnie prezentowana w Tessalonikach, w Grecji, w czasie letniej Olimpiady.

"Gdy Chagall uczył się latać"

"Ludzie szybujący ponad dachami, zwierzęta i przedmioty fruwające obok siebie i poprzez siebie, piętrzące się jedne nad drugimi bądź pochowane pod sobą. Wolne od ciężaru cielesności cicho unoszą się ponad dachami, rzekami, miastami. (...) To świat, w którym – zgodnie z wierzeniami chasydów – taniec i muzyka były uważane za formy kultu, pozwalające przezwyciężyć odłączenie od Boga i jednoczące wszystkie stworzenia, z których każde posiada iskrę bożej miłości pochodzącą od wszechobecnego Pana. Obawy Chagalla mogło budzić to, że, jako Żyd, zgodnie z drugim przykazaniem powinien respektować zakaz malowania.

Lecz pozwalając swym postaciom latać unikał oskarżeń o bałwochwalstwo. Również w obrazie Commedia dell’Arte wyczuwa się tę radość życia i popularność ruchu chasydzkiego."

dr Snejanka Dobrianowa-Bauer

fragment z katalogu wystawy

"Gdy Chagall uczył się latać. Od ikony do awangardy"

Wystawa odbywa się w ramach Dni Frankfurtu nad Menem w Krakowie.

Obraz i szkice Commedia dell’Arte są własnością Fundacji Adolfa i Luisy Haeuser.

Fot. Andreas Bauer

Kurator wystawy - dr Snejanka Dobrianowa-Bauer

Koordynator wystawy ze strony Muzeum Narodowego w Krakowie - Wojciech Markowski