Orkiestra Klezmerska Teatru Sejneńskiego, Frank London, Lorin Sklamberg

#

Tratwa Muzykantów: Nowy Jork / Sejny / Kraków

Międzynarodowy i wielopokoleniowy projekt Franka Londona i Lorina Sklamberga - nowojorskich muzyków z zespołu The Klezmatics, leaderów odnowienia kultury żydowskiej w USA oraz muzyków Orkiestry Klezmerskiej Teatru Sejneńskiego.

Efektem tej współpracy jest koncert z nowymi interpretacjami znanych i nagrodzonych Nagrodą Grammy utworów The Klezmatics oraz nowych kompozycji, w tym tych powstałych z myślą o wojnie w Ukrainie.

ORKIESTRĘ KLEZMERSKĄ TEATRU SEJNEŃSKIEGO tworzą młodzi ludzie związani z Fundacją i Ośrodkiem „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach. Obie te instytucje w swojej pracy edukacyjnej i artystycznej odwołują się do wielokulturowego dziedzictwa Europy Środkowowschodniej.

Orkiestra powstała w trakcie pracy nad teatralną inscenizacją „Dybuka” Szymona An-skiego. Premiera spektaklu miała miejsce w 1996 roku. Od tego czasu trwa fascynująca przygoda młodych ludzi z pogranicznych Sejn z muzyką klezmerską. Dzisiaj to już kolejne pokolenie sejneńskich muzyków. Wielu młodych w Sejnach miało już okazję wtajemniczać się w sekrety muzyki klezmerskiej, ciągle dochodzą nowi, młodsi, zajmując miejsce odchodzących w dorosłe życie kolegów. Zmienia się też instrumentarium zespołu, a tym samym jego brzmienie.

Orkiestra Klezmerska dla młodych z Sejn jest doświadczeniem, które czasem prowadzi dalej i wpływa na wybory oraz staje się ścieżką życia.

Dzisiaj sejneńscy muzycy grają w najciekawszych formacjach muzyki tradycyjnej, współczesnej i improwizowanej. Spotkania z Mikołajem Trzaską i Raphaelem Rogińskim wybitnymi muzykami młodego pokolenia poszukującymi inspiracji w muzyce żydowskiej, którzy w ciągu ostatnich lat odwiedzali „Sejneńską Spółdzielnię Jazzową” (kolejny długofalowy program prowadzony przez sejneńskich muzyków) zaowocowały nowym brzmieniem muzyki żydowskiej w Sejnach. Specjalnie dla Orkiestry sejneńskiej muzykę napisali: David Krakauer, Kathleen Tagg, Marcin Masecki i Paweł Szymański.

Frank London

Słowo płodny nawet w przybliżeniu nie opisuje Franka Londona. Oczywiście do głowy od razu przychodzi zespół Klezmatics, który współzakładał w 1986 roku. Frank gra na trąbce i klawiszach, śpiewa z zespołem oraz jest autorem wielu najpopularniejszych piosenek Klezmatics. Jednak jego bogaty życiorys zawiera opisy wirtuozerii podczas setek koncertów i nagrań płytowych wielu uznanych artystów, od Johna Zorna po They Might Be Giants, od Mela Torme'a po Iggy'ego Popa, Pink Floyd, Youssou N'dour, LaMonte Young, Allena Ginsberga i LL Cool J! Nazywany „mistycznym arcykapłanem jazzu Avant-Klez”, Frank ma za sobą 30 nagrań uwiecznionych na płytach solowych ale jego muzyki można też słuchać na kolejnych ponad 400 płytach. Jest bywalcem najnowocześniejszej sceny klubowej w centrum Nowego Jorku i festiwali muzycznych na całym świecie, napisał także dziesiątki partytur dla teatru, filmu i tańca. Współpracował z Judith Sloane przy 1001 Voices: A Symphony for a New America dla Queens Symphony Orchestra i chóru. Był dyrektorem muzycznym The Knee Plays Davida Byrne'a i Roberta Wilsona, współpracował z palestyńskim skrzypkiem Simonem Shaheenem, uczył muzyki żydowskiej w Kanadzie, na Krymie i w Catskills, był także producentem płyty legendy cygańskiej muzyki Esmy Redzepovej i algierskiego pianisty Maurice'a el Medioni. Wystąpił nawet na ścieżce dźwiękowej do filmu „Seks w wielkim mieście”!
Oczywiście Londyn znany jest głównie ze swojego wkładu we współczesną muzykę żydowską. Słysząc po raz pierwszy muzykę klezmerską, Frank powiedział: „Byłem zachwycony rytmami funky, polifonią, dziką, staroświecką, oldschoolowymi ozdobnikami, szczególnym sposobem wyrażania żydowskości i tym, że muzyka instrumentalna wcale nie była kiczowata ani banalna, jak większość żydowskiej muzyki, z którą miałem styczność wcześniej”.
Z każdym nowym przedsięwzięciem London wnosi ze sobą swoją wiedzę na temat tradycji muzycznych i estetyki, „ukazując sposób na przyjęcie kultury jidysz na własnych warunkach jako żywej, oddychającej części naszego świata oraz jego politycznego i estetycznego krajobrazu”.

Lorin Sklamberg

Legendarny krytyk muzyczny Robert Christgau opisał głos Lorina Sklamberga jako „transcendentny, eteryczny i zmysłowy”, podczas gdy dziennikarz z Folkworld z podziwem pisał, że frontman The Klezmatics „wyciska łzy z moich oczu swoim wspaniałym brzmieniem”. Odkąd w 1986 roku współzakładał legendarną grupę klezmerskę, Lorin Sklamberg otrzymał niezliczone hołdy tego rodzaju – jego krystaliczny, ekspresyjny wokal zawsze odciska się na emocjach wszystkich jego słuchaczy.
Sklamberg, który mówi, że „śpiewał, zanim zaczął mówić”; gra też na gitarze, pianinie i autoharfie, jest związany ze światem muzyki żydowskiej od 15 roku życia, kiedy wraz z trzema Hebrajskimi kolegami z klasy w konserwatywnym shul w Alhambra w Kalifornii założył zespół Rimonim. Po spotkaniu z muzyką klezmerską, Lorin zaczął wyszukiwać pieśni z tego gatunku, ale dopiero po przeprowadzce do Nowego Jorku na początku lat 80 XX wieku, włączył elementy klezmerskie do muzyki, którą wykonywał.