NIECH ŻYJE SZTUKA! Od Japonii do Europy. Rzeczy piękne i użyteczne

Na prezentowanej w Kamienicy Szołayskich wystawie "Niech żyje sztuka! Kolekcja Feliksa Jasieńskiego. Od Japonii do Europy. Rzeczy piękne i użyteczne" oglądać można szeroki wybór eksponatów z bezcennej kolekcji Feliksa "Mangghi" Jasieńskiego. Przybliżamy postać słynnego krakowskiego kolekcjonera, patrioty, mecenasa sztuki i przyjaciela artystów – mistrzów Młodej Polski. Pokazujemy nie tylko malarstwo, rzeźbę i grafikę, ale także ceramikę, tkaniny, meble i militaria z tego okresu.

Celem wystawy jest przypomnienie wyjątkowej w dziejach kultury polskiej postaci Feliksa Jasieńskiego i jego bezcennej kolekcji, będącej efektem życiowej pasji i talentu, a podarowanej na rzecz społeczeństwa polskiego Muzeum Narodowemu w Krakowie. Darowizną, nie mającą sobie równych w dziejach naszego Muzeum, Jasieński zasłużył na miano współtwórcy Muzeum Narodowego w Krakowie.

Ofiarowana Muzeum kolekcja obejmowała dzieła sztuki polskiej, zachodnioeuropejskiej oraz blisko- i dalekowschodniej wszelkich dziedzin: malarstwo, grafikę, rzeźbę, rzemiosło artystyczne, także militaria, starodruki, instrumenty muzyczne, a nawet sztukę ludową. Wśród nich wartość wyjątkową posiada fundamentalny zespół dzieł młodopolskiego malarstwa, rysunku, grafiki i rzeźby oraz grafiki zachodnioeuropejskiej, głównie z przełomu stuleci XIX i XX. Równie cenny jest pokaźny zbiór tkanin i ubiorów polskich, europejskich, wschodnich, poczynając od wieku XV po wiek XX.

Miejsce szczególne w kolekcji Jasieńskiego zajmuje sztuka Dalekiego Wschodu obejmująca m.in. malarstwo japońskie i chińskie, rzeźbę buddyjską, tkaniny, drobne wyroby z kości, drewna, laki, brązu, emalie, ceramikę chińską i japońską, militaria japońskie. Jednak na wyjątkową uwagę zasługuje niezwykle bogaty zbiór (obecnie ponad 4600) barwnych drzeworytów japońskich. Ten dział szczególnie ucierpiał w czasie II wojny światowej, gdy naziści zrabowali blisko 500 grafik. Niemniej do dziś kolekcja należy do najbardziej wartościowych w Europie, a na jej jakość wpływają nazwiska tak znakomitych mistrzów japońskiego drzeworytu nurtu Przepływającego Świata jak m.in. Harunobu, Toyokuni, Utamaro, Hiroshige czy też Kuniyoshi. Niezwykle cenne są także dzieła Katsushiki Hokusaia, którego twórczość zainspirowała Jasieńskiego do wykreowania jednego z pseudonimów: Manggha. Dzięki zaangażowaniu samego kolekcjonera rozmiłowanego w japońszczyźnie, ten szczególnie cenny zbiór japoników stał się źródłem różnorodnych inspiracji dla artystów jego pokolenia - twórców polskiego modernizmu, wpisujących polską sztukę w nurt ogólnoeuropejskich przemian zachodzących w sztuce przełomu stuleci.

Wiele cennych muzealiów z kolekcji Jasieńskiego jest eksponowanych na wystawach stałych Muzeum Narodowego: w Sukiennicach w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku, w Gmachu Głównym w Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku, w Galerii Rzemiosła Artystycznego i na wystawie Broni i Barwy w Polsce, także w Domu Józefa Mehoffera, dawniej nawet w Muzeum Książąt Czartoryskich w Galerii Malarstwa Zachodnioeuropejskiego.

Obiekty te zostały włączone do ekspozycji jako istotne dopełnienie obrazowanych dziejów różnych dziedzin sztuki i kultury w Polsce, tudzież poza jej granicami. Obrazy, rzeźby i inne przedmioty pochodzące z tej kolekcji mają najczęściej status dzieł niezastąpionych i bardzo rzadko zastępowane są w galeriach innymi. Warto pamiętać, że sam Feliks Jasieński, w ramach współpracy z Muzeum Narodowym w Krakowie, włączał swoje dzieła sztuki do ówczesnej ekspozycji muzealnej w Sukiennicach.

Wybór eksponatów na wystawę podyktowany został dążeniem do prezentacji różnorodności kolekcji i najwybitniejszych dzieł do niej należących, a także podkreśleniu niezwykłej osobowości jej twórcy. Wystawa zaaranżowana została w dziesięciu salach. Pięć z nich przeznaczonych zostało na prezentację sztuki polskiej, cztery na ekspozycję sztuki europejskiej oraz blisko i dalekowschodniej, jedna z sal zarezerwowana została na pokaz fotografii archiwalnych ze spuścizny po Feliksie Jasieńskim.

W salach poświęconych sztuce polskiej pokazujemy wybrane dzieła malarstwa, rzeźby, rysunku i grafiki, które przybliżają osobowość kolekcjonera. Mówią o jego upodobaniach i wrażliwości estetycznej, o zamiłowaniach kolekcjonerskich i aktywności społecznej, o patriotyzmie i o zapatrzeniu w kulturę Wschodu, a wreszcie o "podróżowaniu". Mówią o tej realnej podróży - odbytej po Europie i Bliskim Wschodzie oraz tej ideowej - poprzez świat wartości humanistycznych, wśród których sztuka była pasją największą.

Sztuka japońska – przedmiot szczególnej pasji kolekcjonerskiej Feliksa Jasieńskiego – pokazana zostanie głównie na przykładzie drzeworytów, malarstwa, rzeźby buddyjskiej i z wirtuozerią wykonanych militariów oraz przedmiotów użytkowych.

Zabytki perskie zaprezentowane są na przykładzie barwnych tkanin – m.in. kobierców, kilimów, makat i pasów oraz elementów tradycyjnego ubioru.

Sztukę zachodnioeuropejską publiczność może podziwiać w dziełach graficznych największych mistrzów dawnych i współczesnych Jasieńskiemu. Są wśród nich prace m.in. Giovanni Battista Piranesiego, Francisca Goi, Maxa Klingera, Maurice’a Denis, Williama Nicholsona czy Jamesa Whistlera.

Opracowanie: Danuta Godyń, Bronisława Gumińska, Magdalena Laskowska, Beata Romanowicz