NOC TEATRÓW - SKANDALICZNE DZIEŁO NABOKOVA - SPEKTAKL TEATRU NIKOLI "LOLITA"

,,LOLITA DOLLY''

Lolita – anglojęzyczna powieść Vladimira Nabokova, pisana w latach 1947–1954, opublikowana w 1955 roku w Paryżu. Utwór opowiada o mężczyźnie zafascynowanym niedojrzałymi dziewczynkami, które określa mianem "nimfetek" i o jego erotycznej obsesji na punkcie dwunastoletniej pasierbicy Dolores Haze (tytułowej Lolity). Temat pedofilii sprawił, że powieść przez wiele lat uchodziła za dzieło skandalizujące i pornograficzne, a autor miał problemy z jej opublikowaniem.

Reżyseria:Mikolaj Wiepriew Humbert – Mikołaj Wiepriew

Lolita – Dominika Jucha

Streszczenie fabuły

Na początku powieści umieszczono fikcyjną przedmowę doktora filozofii Johna Raya Juniora, napisaną rzekomo w 1955 roku. Stwierdza on, że Lolita została napisana przez mężczyznę o pseudonimie Humbert Humbert, krótko przed tym, zanim 16 listopada 1952 roku zmarł na zawał serca, oczekując w więzieniu na proces. Powieść ma stanowić autobiografię Humberta.

Humbert Humbert, bohater i narrator powieści, urodził się w Paryżu w 1910 roku. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel języka angielskiego i redagował podręcznik akademicki do literatury. Dzieciństwo spędził na Riwierze Francuskiej, gdzie zakochał się z wzajemnością w swojej koleżance, Annabel Leigh. Ta młodzieńcza, niespełniona fizycznie miłość, przerwana przedwczesną śmiercią Annabel (spowodowaną tyfusem), była być może powodem, dla którego Humberta ogarnęła erotyczna obsesja na punkcie pewnego typu małych dziewczynek, w wieku od dziewięciu do czternastu lat, nazywanych przez niego "nimfetkami". Przed wybuchem drugiej wojny światowej bohater przenosi się z Paryża do Nowego Jorku. W 1947 roku postanawia wprowadzić się do Ramsadale, małego miasteczka w Nowej Anglii, gdzie mógłby w spokoju kontynuować prace nad książką. Na miejscu okazuje się, że dom, w którym miał zamiar zamieszkać, uległ zniszczeniu podczas pożaru, jest więc zmuszony szukać nowego lokum. Trafia do wdowy, Charlotty Haze, która gotowa jest przyjąć lokatora. Podczas oględzin domu, Humbert poszukuje pretekstu, który pozwoliłby mu wykręcić się od wynajmu. Jednak pani Haze prowadzi go do ogrodu, w którym właśnie opala się jej dwunastoletnia córka Dolores (nazywana też Dolly, Lo, Lolą i Lolitą). Humbert dostrzega w niej idealną nimfetkę, wcielenie swojej dawnej miłości, Annabel i błyskawicznie podejmuje decyzję o wprowadzeniu się do Charlotty.

Wspólne mieszkanie rozbudza namiętność Humberta, który nieustannie stara się znaleźć jakiekolwiek zastępcze formy jej spełnienia, poprzez najdrobniejszy kontakt fizyczny z Lolitą.

Kiedy Dolores wyjeżdża na letni obóz, bohater otrzymuje list od jej matki, która wyznaje mu miłość i stawia ultimatum – ma się z nią ożenić lub natychmiast się wyprowadzić. Początkowo przerażony Humbert, zaczyna dostrzegać urok sytuacji, w której byłby ojczymem Lolity. W końcu odbywa się ślub. Charlotta jest nieświadoma wstrętu, jaki budzi w swoim nowym małżonku i jego pożądania do jej córki, do czasu, aż znajduje i czyta jego pamiętnik. Upokorzona i zszokowana, postanawia uciec razem z Lo, pisze więc list do Humberta, Lolity i surowej szkoły dla dziewcząt, w której zamierza umieścić Dolores. Podczas rozmowy z Humbertem Charlotte nie wierzy jego zapewnieniom, że dziennik jest tylko szkicem przyszłej powieści i wybiega z domu, aby wysłać listy. Gdy przebiega przez ulicę zostaje potrącona przez samochód i ginie na miejscu. Humbert niszczy listy.

Humbert odbiera Lolitę z obozu, twierdząc, że jej matka jest poważnie chora i znajduje się w szpitalu. Zabiera dziewczynkę do motelu "Zaklęci łowcy", gdzie spotyka tajemniczego mężczyznę (który potem zostanie zidentyfikowany jako Claire Quilty), który zdaje się znać jego plany wobec Lolity. Humbert podaje Dolores środki usypiające, mając nadzieję na wykorzystanie śpiącej dziewczynki. Leki nie odnoszą większego skutku, ale Lo sama uwodzi swojego ojczyma, który przekonuje się, że nie jest jej pierwszym kochankiem – dziewczynka straciła dziewictwo na letnim obozie. Po opuszczeniu hotelu Humbert mówi Lolicie, że jej matka nie żyje.

Humbert i Lolita podróżują po Stanach Zjednoczonych samochodem Charlotty, jeżdżą od jednej lokalnej atrakcji do kolejnej, od motelu do motelu. Bohater desperacko stara się utrzymać zainteresowanie dziewczynki podróżą i sobą, tymczasem coraz częściej musi ją przekupywać w zamian za erotyczne przysługi. W końcu osiedlają się w Beardsley, małym miasteczku w Nowej Anglii. Humbert odgrywa rolę ojca dziewczyny i posyła ją do prywatnej szkoły dla dziewcząt. Jest zazdrosny i ściśle kontroluje wszystkie jej spotkania towarzyskie, stanowczo zabrania jej chodzenia na randki i udziału w prywatkach. Dopiero pod namową dyrektorki szkoły, która uważa go za surowego, konserwatywnego europejskiego rodzica, godzi się na udział Lolity w szkolnym przedstawieniu, którego tytuł, Zaklęci łowcy, jest taki sam, jak nazwa motelu, w którym Dolores i Humbert nocowali po raz pierwszy po śmierci Charlotty.

Lolita jest zachwycona udziałem w przedstawieniu. Twierdzi, że jest chwalona przez autora sztuki, który chwilowo przebywa w Beardsley. Dzień przed premierą przedstawienia wybucha poważna kłótnia pomiędzy Dolores a Humbertem; Lolita wybiega z domu. Kiedy bohater znajduje ją kilka minut później, Lo mówi mu, że chce opuścić miasteczko i znów podróżować samochodem po kraju. Początkowo Humbert jest zachwycony, ale w czasie trwania podróży, staje się coraz bardziej podejrzliwy – nie opuszcza go poczucie, że jest przez kogoś śledzony i, że Lolita wie, kim ta osoba jest. Rzeczywiście jedzie za nimi Claire Quilty – znajomy Charlotty, spokrewniony z dentystą w Ramsdale, autor sztuki, w której miała wystąpić Lolita. Jest, podobnie jak Humbert, pedofilem, wielbicielem nimfetek; śledzi bohatera, aby zrealizować zaplanowaną wraz z Dolores ucieczkę. Podczas gdy Humbert staje się coraz bardziej podejrzliwy, Lolita poważnie choruje. Zostaje przewieziona do miejscowego szpitala, skąd zostaje pewnej nocy wypisana przez "wujka". Humbert, nie wiedząc kim jest porywacz dziewczynki, rozpoczyna groteskową akcję poszukiwawczą, polegającą na odwiedzaniu wszystkich moteli na trasie jego podróży z Lolitą i odczytywaniu żartów, gier słownych i obelg, które Quilty zaszyfrował w księgach gości.

W tym okresie Humbert wiąże się z młodszą od siebie alkoholiczką, Ritą, która ma mu zastąpić Lolitę. Po dłuższym czasie otrzymuje niespodziewanie list od Dolores, która ma teraz siedemnaście lat, jest mężatką oczekującą dziecka, pilnie potrzebującą pieniędzy. Uzbrojony w pistolet Humbert udaje się na podany przez Lo adres i zwraca jej pieniądze, należne jako spadek po matce. Dowiaduje się też, że obecny mąż Lolity, niedosłyszący mechanik samochodowy, nie jest tym mężczyzną, który porwał ją w czasie ich podróży. Lolita zdradza mu personalia Quilty'ego i przyznaje, że była naprawdę zakochana w dramatopisarzu, ale ten wyrzucił ją w końcu, kiedy nie zgodziła się zagrać w jego filmie pornograficznym. Lo odrzuca też propozycję Humberta, który chce aby do niego wróciła.

Humbert udaje się do rezydencji Quilty'ego. Tam grozi mu bronią. Quilty, przestraszony, wpada w szaleństwo. Bohater kilkakrotnie strzela do niego. Niedługo potem zostaje aresztowany za morderstwo, w więzieniu opisuje swoją miłość do Lolity w książce Lolita czyli wyznania wdowca rasy białej. Z fikcyjnej przemowy czytelnik dowiaduje się, że Humbert umarł przed procesem na zawał serca. Lolita natomiast umarła podczas porodu w Wigilię 1952 roku.