VIRIBUS UNITIS?

Polscy parlamentarzyści w monarchii habsburskiej 1848-1918

Międzynarodowe Centrum Kultury zaprasza na niecodzienna wystawę otwartą w ramach II Kongresu Zagranicznych Badaczy Dziejow Polski.

Przedstawia ona sylwetki najważniejszych galicyjskich parlamentarzystow, „cichych" bohaterach, ktorzy konsekwentnie prowadzili systematyczną pracę od podstaw. Często oskarżani przez zwolennikow zrywow narodowo- niepodległościowych, reprezentowali politykę rozsądku, pokojowej wspołpracy i zręcznie lawirowali w gąszczu prawodawstwa monarchii, aby „wspolnymi siłami" poprawić sytuację na ziemiach zaboru austriackiego. W takim działaniu upatrywali najskuteczniejszą drogę do odrodzenia się niepodległego państwa polskiego. Warto dowiedzieć się, jak wiele z tego, co uważamy dziś za oczywistą zdobycz XIX stulecia - szkoły, fabryki, sieć kolejową - zawdzięczamy właśnie ich decyzjom. W Krakowie pojawia się rada miejska, samorząd opracowuje plany rozwoju nowoczesnego miasta, rozwijają się uczelnie wyższe, zwłaszcza Uniwersytet Jagielloński.

Działalność tych politykow w parlamencie monarchii habsburskiej stanowiła szkołę dla budowania życia politycznego i parlamentarnego w powstałych po 1918 r. niepodległych krajach.

Znakomicie, oryginalnie zaaranżowana wystawa pokazuje zbior rzadkich dokumentow z okresu od Wiosny Ludow do rozpadu Austro-Węgier. Jest probą zaprezentowania najważniejszych wątkow udziału Polakow z Galicji w życiu parlamentarnym dawnej monarchii naddunajskiej. Nawiązuje do kwestii bardzo ważnej dla wspołczesnej kultury politycznej Polski i całej Europy Środkowej.

VIRIBUS UNITIS czyli wspolnymi siłami - to dewiza przyjęta przez cesarza Franciszka Jozefa I w chwili objęcia przez niego władzy w 1848 r., ktora nabrała szczegolnego znaczenia po przeobrażeniu się Austrii w monarchię konstytucyjną.

Wystawa zorganizowana z inicjatywy z inicjatywy Polskiej Akademii Nauk - Stacji Naukowej w Wiedniu we wspołpracy z Archiwum Parlamentu oraz Austriackim Archiwum Państwowym.

Z katalogu wystawy:

• Jest gorzkim paradoksem - pisze *prof. Jacek Purchla *- że dominujący w polskiej narracji historycznej mit romantyczny przyćmił prawdziwych bohaterow pozytywistycznej pracy dla kraju: Agenora Gołuchowskiego, Franciszka Smolkę, Albina i Juliana Dunajewskich czy Michała Bobrzyńskiego. Stworzyli oni nie tylko fundamenty galicyjskiej autonomii, ale odegrali też znaczącą rolę w życiu wielkich Austro-Węgier. W tak zwanym Kole Polskim przez poł wieku zrzeszona była mniej więcej jedna piąta członkow austriackiej Izby Posłow, a Polacy pełnili kluczowe funkcje polityczne w monarchii. Franciszek Smolka był wielokrotnie prezydentem parlamentu, Kazimierz Badeni austriackim premierem, Julian Dunajewski wieloletnim ministrem finansow…

_ _

• Wystawa z natury rzeczy nie jest pełną syntezą dziejow austriackiego parlamentaryzmu i udziału Polakow w życiu politycznym monarchii habsburskiej. Stanowi raczej subiektywny wybor wątkow: sylwetek parlamentarzystow z Galicji oraz rożnorodnych sfer ich działalności, wybor dokonany przede wszystkim z ogromu materiału źrodłowego zachowanego w wiedeńskim Archiwum Parlamentu. Zaprezentowane dokumenty, listy, sprawozdania sejmowe oraz wnioski poselskie uzupełnione fotografiami pozwalają jednak, choćby częściowo, odtworzyć obraz barwnego życia politycznego wielonarodowej monarchii, poczynając od Wiosny Ludow, kiedy po raz pierwszy zebrał się ogolnopaństwowy parlament, a kończąc na rozpadzie Austro-Węgier jesienią 1918 roku i jego reperkusjach dla Polakow. Rożne aspekty działalności galicyjskich parlamentarzystow w owym czasie zostały przedstawione w układzie chronologiczno-rzeczowym. (Bogusław Dybaś i Anna Ziemlewska)__

Wystawa objęta patronatem Michała Kleibera, Prezesa Polskiej Akademii Nauk.

Organizatorzy wystawy: Międzynarodowe Centrum kultury, Stacja Naukowa Polskiej Akademii Nauk w Wiedniu, Republik Österreich Parlamentsdirektion

Aranżacja plastyczna: Design Studio Ptasia 30 Danuta Słomczyńska

Kuratorzy wystawy: Bogusław Dybaś, Aleksandra Szymanowicz-Hren

Koordynacja i organizacja: Żanna Komar (MCK), Anna Śliwa (MCK), Anna Ziemlewska (PAN)

Wystawa miała swoją premierę w Wiedniu pod tytułem „VIRIBUS UNITIS? Polnische Parlamentarier in der Habsburgermonarchie 1848-1918" (23 listopada - 21 grudnia 2011).

Rzecznik prasowy MCK: Edyta Gajewska, tel.: +48 12 42 42 866, 811, +48 781 904 727; e-mail: e.gajewska@mck.krakow.pl

Patronat medialny MCK: TVP Krakow, Radio Krakow, Gazeta Wyborcza, Karnet, cracow-life/e-krakow, The Krakow Post, Polski Portal Kultury O.pl, www.krakow.pl, e-splot.pl, krakow24.tv Partnerzy: Empik, Galeria Kazimierz, Local Heros, Telewizja M Partner programu edukacyjnego: czasdzieci.pl

bilety:

8 zł/ 5 zł, 10 zł rodzinny (w tym wstęp na 2 inne wystawy)