Podczas gdy Fryderyk Chopin zdobył we Francji wielkie uznanie jako ambasador kulturalny uciskanego narodu, jego młodszy kolega, Stanisław Moniuszko, działał na polu kultury we własnej ojczyźnie. I podobnie jak Chopin – Moniuszko w swojej twórczości łączył zachodnioeuropejski romantyzm z duchem polskiej kultury. Halka jest bez wątpienia przykładem na udane połączenie cech włoskiej, francuskiej i niemieckiej opery z elementami typowymi dla polskiego folkloru i tradycji. Opera ta ponadto, dzięki patriotycznej i krytykującej stosunki społeczne wymowie, stała się wyrazem tożsamości narodowej.
Żeby zrozumieć tę operową przypowieść o porzuconej dziewczynie, trzeba ją osadzić w kontekście rozdźwięku społecznego, który w czasach Moniuszki doprowadził do krwawej rzezi galicyjskiej. Halka jest istotą zawieszoną między dwoma światami: występnej szlachty i mściwych górali. Nie ma tu jednoznacznie złych i dobrych postaci. To nie jest łzawy melodramat. To okrutna parabola ludzkiej samotności.