KATARINA ZDJELAR. MIĘDZY DŹWIĘKAMI

ms¹, ul. Więckowskiego 36 17 czerwca – 18 września 2016

W pracach Katariny Zdjelar powraca pytanie, w jaki sposób warunki społeczne, wychowanie i stosunki władzy wpływają na indywidualną tożsamość. Urodzona w Belgradzie i mieszkająca na stałe w Rotterdamie artystka używa języka i głosu jako narzędzi do badania współczesnych społeczeństw, ponieważ według jej rozpoznania to właśnie w języku, ze względu na jego potencjał do określania i tworzenia rzeczywistości, kryje się tajemnica tego, jak jednostka sytuuje się wobec konkretnej wspólnoty i jak sama siebie określa.

Najistotniejszym obszarem działalności Zdjelar są prace wideo. Choć filmy prezentowane w Łodzi powstały w konkretnych miejscach i krajach, takich jak Ghana, Albania, Serbia, Norwegia czy Słowenia, wszystkie dzieją się jakby poza czasem i mają uniwersalny wydźwięk. Ukazują świat znajdujący się w zawieszeniu i nieciągłości, między jednym a drugim momentem, między działaniem a znieruchomieniem. W twórczości serbskiej artystki równie ważne, jak dźwięki, są bowiem momenty ciszy, nagłego przestoju, w których tym widoczniejsza staje się relacja między indywidualnym rytmem jednostki a rytmem wspólnoty. Wychodząc od tego, co prywatne, osobiste, przedstawiając zamkniętą grupę, filmy Zdjelar stanowią zarazem komentarz do teraźniejszości, opowiadają o historycznych procesach, politycznych zaszłościach i proponują otwartą na interpretacje widza diagnozę współczesności.

Filmy Zdjelar często przedstawiają kulisy imaginarium naszych zmiennych i gwałtownych czasów, ukazując rzadko przedstawiane momenty, które nie przystają do powszechnej wizji współczesności. Tak dzieje się choćby w obrazie pt. „My lifetime (Malajka)”, zapisie próby Narodowej Orkiestry Symfonicznej w Ghanie. Motywem przewodnim obrazu jest melodia utworu z repertuaru Miriam Makeby, południowoafrykańskiej piosenkarki zwanej „Mamą Afryka”, symbolu walki z apartheidem, całość pracy stanowi zaś refleksję na temat dawnego i współczesnego kolonializmu. Innym przykładem politycznego wydźwięku prac Zdjelar jest film „A girl, the sun, an Airplane Airplane”, rozgrywający się w studiu dźwiękowym w Tiranie i nawiązujący do historii bloku wschodniego przed polityczną transformacją, kiedy w szkole przez lata obligatoryjnie uczono wyłącznie języka rosyjskiego. Jeszcze bardziej aktualne przesłanie niesie praca „Rise Again”, w której artystka rejestruje grupę uchodźców – przedstawia ich jednak w zupełnie odmienny sposób, niż dzieje się to w dzisiejszych relacjach medialnych, podczas spokojnego spaceru po lesie w Słowenii.

Twórczość Katariny Zdjelar po raz pierwszy pojawiła się w Muzeum Sztuki w Łodzi w 2012 roku przy okazji wystawy „Dla Was”, na której znalazła się praca wideo pt. „Shoum”. „Pomiędzy dźwiękami” to indywidualna prezentacja prac wideo, które Zdjelar stworzyła w ciągu kilku ostatnich lat. Zostaną na niej zaprezentowane następujące obrazy: „My lifetime (Malaika)”, „Rise again”, „Untitled (A Song)”, „A girl, the sun, an Airplane Airplane” i „Everything is gonna be”.

Kuratorka: Maria Morzuch Koordynatorka: Martyna Gajda