Wpływ zachodniej kultury na współczesną kaligrafię japońską

Tematem tegorocznej wystawy kaligrafii są narodziny sztuki niezależnej i powstanie wielu oryginalnych stylów pod koniec XIX w. Przyczyną tych tendencji był kontakt z kulturą Zachodu. Narodziła się wtedy japońska kaligrafia, która wykazywała wpływy europejskich idei wolności i indywidualizmu.

Przez pierwsze dziesięciolecie ery Meiji (1868–1912) japońscy pisarze i uczeni, którzy interesowali się zagraniczną literaturą, zajmowali się przede wszystkim tłumaczeniem słynnych zachodnich dzieł. W latach osiemdziesiątych XIX w. pojawił się ruch mający na celu ujednolicenie języka mówionego z językiem literackim (gembun-itchi). Postęp w dziedzinie edukacji, rozwój środków masowego przekazu i przyjęcie dialektu tokijskiego jako standardu języka mówionego przyczyniły się do wykształcenia dzisiejszego języka japońskiego, czyli kōgo. Japońska poezja podlegała, tak jak niemal wszystkie inne dziedziny życia kulturalnego w erze Meiji, sprzecznym wpływom tradycji i nowoczesności (czyli Zachodu). Poeci zwrócili się ku tłumaczeniom zachodniej poezji i zaczęli tworzyć nowe formy poetyckie według zachodnich wzorów. Mówili o potrzebie uwolnienia poetyckiego stylu i używania poezji języka współczesnego. Broniono również koncepcji shasei, czyli kopiowania z natury. Poszukiwano realizmu, najwyżej cenioną z „nowoczesnych” wartości estetycznych, w japońskiej tradycji literackiej. Pojawiały się bardziej lub mniej świadome próby łączenia własnej narodowej przeszłości z nowoczesną kulturą powstałą na Zachodzie, z której osiągnięć tak bardzo chciano korzystać.

W wielu dziełach nowożytnych pisarzy japońskich widoczne jest wyobcowanie, związane z frustracją spowodowaną życiem w społeczeństwie przywiązującym ogromne znaczenie do posłuszeństwa grupie, przejawiającego się w szacunku względem rodziców i lojalności względem państwa. Fascynacja jednostką, jej psychiką i zupełna samotność pojawiają się w twórczości literackiej. W kaligrafii też widoczne były tendencje kładące nacisk na indywidualność i swobodę ekspresji.

Na wystawie zaprezentowane zostaną 102 kaligrafie w 7 stylach kaligraficznych. Są to zarówno prace prezentujące kindaishibunsho (poezję współczesną) w tradycyjnych stylach kaligraficznych, jak i zeneisho (awangardową kaligrafię), która duże znaczenie przywiązuje do wykorzystania cech i możliwości, jakie dają pędzel, tusz i papier do kaligrafowania.

Wystawa powstała we współpracy Muzeum Okręgowego w Toruniu z AIACC – Association for International Advancement of Calligraphy Culture. Każda praca eksponowana w Kamienicy pod Gwiazdą wykonana została przez innego artystę. Podczas wernisażu wystawy mistrzowie z Japonii zaprezentują widzom, jak powstaje japońska kaligrafia.

Wystawa została objęta honorowym patronatem Ambasady Japonii.

Kurator: Katarzyna Paczuska