m.in. fotoreportaż Tadeusza Szumańskiego

Wernisaż 6 września godz. 12:00

Rok 2007 Parlament ogłosił Rokiem gen. Władysława Andersa. W tym samym czasie przypada 60. rocznica powrotu żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych do Polski. W związku z tymi wydarzeniami wrocławskie Muzeum Militariów, oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia, przygotowało wystawę „Polskie Siły Zbrojne. Powrót do...”.

Nadrzędnym celem ekspozycji jest próba ukazania dysonansu, jaki pojawił się tuż po zakończeniu II wojny światowej między nowym kształtem i ustrojem Polski a oczekiwaniami żołnierzy powracających do swojego kraju. Walczyli o państwo wolne od zaborcy, od totalitaryzmu i od przemocy. Wrócili do kraju, w którym czekająca na nich władza komunistyczna pokazała nową twarz reżimu...

Trzon wystawy stanowi fotoreportaż Tadeusza Szumańskiego, żołnierza 2 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych, który zdecydował się w 1947 roku na powrót do Polski na pokładzie statku ss Eastern Prince. Podróż morska do brzegów wytęsknionego kraju zaowocowała fotoreportażem, którego fragment pokazujemy.

Sytuacja żołnierzy polskich po powrocie do kraju okazała się jednak zupełnie odmienna od oczekiwań. Większość wojskowych wraz z rodzinami była represjonowana z powodu przynależności do Armii Krajowej.

Wrocławski oddział Instytutu Pamięci Narodowej przechowuje w swoich archiwach dokumenty świadczące o tym, że już od 1947 roku trwały operacje Służb Bezpieczeństwa zmierzające do wykluczenia byłych żołnierzy z życia publicznego. Nie oferowano im żadnej pracy, dzieci miały problemy z awansem w szkole, często całe rodziny pozostawały bez środków do życia. Wśród tych dokumentów znalazły się również świadectwa skazania i wykonania wyroku śmierci na dwójce żołnierzy PSZ, Tadeuszu Kuliszewskim i Czesławie Plichcie, zamieszkałych po wojnie we Wrocławiu. Pierwszego z nich aresztowano podczas spaceru z rodziną, kiedy fotografował własne dzieci. Na jednej z klatek odebranego mu filmu znaleziono fragmenty budynków wojskowych przy ulicy Pretficza. Żołnierz został skazany na śmierć pod zarzutem szpiegostwa. Wyrok wykonano. Czesław Plichta po powrocie do kraju z braku możliwości legalnego zarobkowania, trudnił się zbieraniem i sprzedawaniem złomu. Z porzuconego nieopodal stacji Popowice wraku parowozu wymontował kilka metalowych części. Złapanego oskarżono o sabotaż. Wyrok śmierci wykonano.

Oprócz fotoreportażu ekspozycję wzbogacą dokumenty z wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz elementy wojskowego ekwipunku.

Zaprezentowane eksponaty pochodzą z archiwum wrocławskiego Instytutu Pamięci Narodowej, ze zbiorów Muzeum Militariów we Wrocławiu oraz zbiorów prywatnych.