
KONCERT SYMFONICZNY
- 11 maja 2007, piątek» 19:00

Zbigniew Pilch z partyturą
Zbigniew Pilch — dyrygentOrkiestra Filharmonii im. Witolda Lutosławskiego
11 maja 2007r. — piątek godz. 19:00
Sala Koncertowa Filharmonii
Program:
- J. Haydn - Symfonia D-dur "Poranek" Hob 1:6
- J. Haydn - Symfonia C-dur "Południe" Hob 1:7
- J. Haydn - Symfonia G-dur "Wieczór" Hob 1:8
- J. Haydn - Symfonia fis-moll "Pożegnalna" Hob 1:45
Omówienie programu:
Dnia pierwszego maja 1761 roku Joseph Haydn został zaangażowany jako wicekapelmistrz orkiestry dworskiej księcia Pawła Antoniego Esterhazy.
Zastał on zespół znakomity, prowadzony od 1728 roku przez Josepha Wernera – głównego kapelmistrza i kompozytora.
Wysoki poziom orkiestry książęcej wynikał z bardzo dobrych warunków pracy muzyków, także z bardzo dobrych, jak na owe czasy, warunków życia. Orkiestra była traktowana nie tyle jako służba zapewniająca rozrywkę księciu, ale raczej jako dowód jego splendoru i wysokiej kultury władzy oświeconego. Pokój muzyczny w Eisenstadt, gdzie odbywały się koncerty miał bardzo dobrą akustykę. Muzycy odbywali codzienne próby – dzisiaj sprawa oczywista, jednak w XVIII wieku nieczęsto spotykana. W skład zespołu wchodzili świetni muzycy z wielu stron świata, oczywiście także słynni włosi – jak na przykład koncertmistrz Ligi Tomassini. Także repertuar orkiestry obejmował dzieła kompozytorów nie tylko krajowych, ale także zagranicznych. Sam książę, w czasie wojaży do Włoch, kolekcjonował kompozycje tamtejszych twórców.
Życie muzyków orkiestry było regularne i bezpieczne. Mogli oni praktycznie spędzić całe życie na „dobrej posadzie”, mieli zapewnione godziwe wynagrodzenie, opiekę socjalną – byli leczeni w szpitalu książęcym w Eisenstadt, otrzymywali emeryturę. Zakwaterowani byli w „Domu Muzyków”, gdzie mieszkali wraz z rodzinami na koszt księcia. Część wynagrodzenia otrzymywali w „naturze” – był to opał, odzież, świece, wyżywienie.
Także instrumenty zwykle należały do kolekcji książęcej i były wypożyczane muzykom. Jaki był skład orkiestry?
W czasie swojego pobytu u książąt Esterhazy Haydn prowadził zespół złożony z 14 do 24 muzyków. Tak więc minimalny zestaw obejmował 6 skrzypiec, po jednej altówce, wiolonczeli i kontrabasie, do tego 2 oboje i 2 rogi. Orkiestra nie posiadała klawesynu, a Haydn dyrygował od skrzypiec. Dzisiejszego wieczoru wykonamy trzy symfonie pochodzące z 1761 roku. Nasza orkiestra jest nieco większa od tej z Eisenstadt, ale składem swym nawiązuje prawie idealnie do haydnowskiej orkiestry z czasów wizyt kompozytora w Londynie. Symfonie nr 6, 7 i 8 są pomyślane jako popis umiejętności kompozytora i orkiestry. Jest bardzo prawdopodobne, że powstały w okolicach daty objęcia funkcji wicekapelmistrza przez Haydna. Zakomponowane zostały jako symfonie koncertujące, gdzie większość muzyków, nawet kontrabasista, posiadają efektowne soli. Wyznaczają one nowy rodzaj symfoniki – symfonię koncertującą, której później piękne przykłady znajdziemy u W. A. Mozarta, samego Haydna czy innych twórców epoki klasycyzmu.
Programowość omawianych symfonii jest sprawą często dyskutowaną. Niewiadomo, czy tytuły utworów, a więc „Poranek”, „Południe” i „Wieczór” pochodzą od kompozytora.
Być może zasugerowane zostały przez księcia Pawła Antoniego. W każdym bądź razie programowość w muzyce tamtego czasu była bardzo popularna, a przysłowiowe wręcz „Cztery Pory Roku” Vivaldiego znane były również w Eisenstadt. Warto nadmienić także, że Joseph Werner skomponował w 1748 roku cykl dwunastu sonat nazwanych „Muzyczny Kalendarz”.
W symfonii „Poranek” wstęp pierwszej i drugiej części obrazować może wschód słońca, w symfonii „Wieczór” ostatnia część to „Burza”, ale niezbyt zatrważająca, elegancka i rokokowa. W symfonii „Południe” część druga to przepiękna scena operowa. Składa się z dwóch cząstek – recytatywu i arii, a właściwie duetu miłosnego koncertujących skrzypiec i wiolonczeli. Pamiętajmy, że Haydn był także kompozytorem operowym – skomponował ich 24.
Johann Schubert w swojej „Ideen zu einen Ästetic den Tonkunst”, w roku 1784 tak napisał o ronacji fis-moll: „Ciemna tonacja. Szarpie się z namiętności jak zły pies na uwięzi. Uraza i niezadowolenie jest jej mową. Wydaje się jej być w swoim położeniu zupełnie niedobrze. Dlatego tęskni ona ciągle za spokojem A-dur lub za triumfującą błogością D-dur.”
Właśnie w tej tonacji jest ułożona Symfonia „Pożegnalna”. Menuet zaś i zakończenie w Fis-dur. Jednak o tej tonacji w tamtych czasach jeszcze nie pisano… Słynna jest historia owej Symfonii. Książę Mikołaj Esterhazy wybudował „Węgierski Wersal” – nową siedzibę dworu w Eszterhaza i spędzał tam wraz ze służbą i orkiestrą miesiące letnie. Dla muzyków było to uciążliwe – w Eszterhaza nie było miejsca dla ich rodzin. W roku 1772 pobyt w nowej siedzibie przeciągnął się do dziesięciu miesięcy. Haydna zasugerował subtelnie, że czas już na powrót do Eisenstadt wybierając dziwną tonację fis-moll, wraz z fałszywie brzmiącą Fis-dur, a także uciekając się do czegoś co dziś nazwalibyśmy „happeningiem”.
Otóż część ostatnia – Finale Presto posiada wolne zakończenie – Adagio. Muzycy kończą grać w różnych miejscach części, gaszą świecę i wychodzą. Na końcu zostaje tylko dwóch skrzypków – Haydn i Tomassini. Nota bene oni tylko mogli przebywać w Eszterhaza wraz z rodzicami.
W każdym bądź razie Książę zrozumiał aluzję. Nazajutrz po wykonaniu Symfonii dwór powrócił do Eisenstadt.
Opracowanie: Zbigniew Pilch
Partie koncertujące wykonają:
- Jan Krzeszowiec
- Wojciech Merena
- Igor Trella
- Czesław Klonowski
- Mateusz Feliński
- Czesław Czopka
- Adam Wolny
- Jan Grela
- Radosław Pujanek
- Dorota Tokarek
- Tomasz Kwieciński
- Małgorzata Janda
- Artur Rozmysłowicz
- Maciej Młodawski
- Paweł Jabłczyński
bilety:
VIP—60zł, N—40zł, U—25zł, W—15zł

Wolna Grupa Bukowina
29 września 2024 - 19:00jest więcej terminów
Stary Klasztor
ul. Purkyniego 1 Wrocław
58 877muzyka
koncert muzyki ormiańskiej - warsztaty Ormianie na Śląsku
28 września 2024 - 18:00
Stary Refektarz Klasztoru o. Dominikanów
Plac Dominikański 2 Wrocław
5 567muzyka
BEZPŁATNY KONCERT WE WROCŁAWIU - SADEY I KCN LABEL
28 września 2024 - 20:00
Cocktail Bar Siwy Dym
ul. Bogusławskiego 63 Wrocław
7 344muzyka
Najlepszy spektakl komediowy
28 września 2024 - 16:00/19
Sala Koncertowa Radia Wrocław
al. Karkonoska 10 Wrocław
37 036teatr
Ethno Jazz Festival - SON DEL NENE (Kuba)
28 września 2024 - 20:00jest więcej terminów
Stary Klasztor
ul. Purkyniego 1 Wrocław
34 729muzyka
Ballady rockowe
23 września 2024 - 19:30
Sala Koncertowa Radia Wrocław
al. Karkonoska 10 Wrocław
29 345teatr
Superprodukcja, czyli kręcimy Krzyżaków
22 września 2024 - 15:30/18
Sala Koncertowa Radia Wrocław
al. Karkonoska 10 Wrocław
128 655teatr
W programie "Oszaleję"
22 września 2024 - 18:00
WędrówkiPub
ul. Podwale 37/38 Wrocław
44 696teatr
Zielono Mi – Ważne Piosenki – Śladami Agnieszki Osieckiej i przyjaciół
22 września 2024 - 17:00
Centrum Kultury Nowy Pafawag
Chociebuska 4-6 Wrocław
8 641muzyka
Ethno Jazz Festival - LURA (Wyspy Zielonego Przylądka)
22 września 2024 - 19:00jest więcej terminów
Synagoga pod Białym Bocianem
Pawła Włodkowica, 7 Wrocławjest więcej miejsc
55 533muzyka
Please, Stand-up! Wrocław 2024
21 września 2024 - 20:00
Tarczyński Arena Wrocław
al. Śląska 1 Wrocław
21 894muzyka
Na harfę i wibrafon
20 września 2024 - 18:30
ODT Światowid
ul. Sempołowskiej 54A Wrocław
7 632muzyka
Cztery Pory Miłowania w pełnym programie koncertowym
19 września 2024 - 19:00
Sala Koncertowa Radia Wrocław
al. Karkonoska 10 Wrocław
510 514teatr
WROCŁAWSKA INAUGURACJA STUDENCKA
18 września 2024 - 21:00
Klub Światła
Ul. Świętego Mikołaja 11 Wrocław
4 434teatr
Don Vasyl!
18 września 2024 - 18:00
Sala Koncertowa Radia Wrocław
al. Karkonoska 10 Wrocław
184 013teatr
Speed Dating | Wiek: 35-50 | Wrocław
18 września 2024 - 18:00
Piwnica Świdnicka
Rynek Ratusz 1A Wrocław
8 351muzyka
Nowe początki. 59\. Międzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantan
15 września 2024 - 19:00
Narodowe Forum Muzyki
Plac Wolności 1 Wrocław
14 572muzyka
