Modernistyczna architektura i fotografiana Węgrzech 1927-1950

Wernisaż wystawy:
27 kwietnia 2007, godz. 17.00

27 kwietnia 2007 – 2 września 2007

Otwarciu wystawy towarzyszy:

wykład Pala Ritooka pt.:
"Modernistyczna Architektura na Węgrzech"

27.04.07, godz. 16.00

Wystawa w Muzeum Architektury we Wrocławiu, przygotowana we współpracy z Archiwum Fotograficznym Węgierskiego Urzędu Ochrony Dziedzictwa Kulturowego i Węgierskim Muzeum Architektury.

Patronat honorowy - Mihaly Gyor, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Republiki Węgier w Warszawie

Kurator wystawy ze strony Muzeum Architektury:

Jolanta Gromadzka, tel. 071 344 82 79

Konstruktywizm, funkcjonalizm, racjonalizm, Neue Sachlichkeit, Neues Bauen, International Style – w różnych krajach istnieje wiele określeń budynków klasycznego modernizmu, obejmującego całą Europę. Charakteryzowały się one wykorzystaniem podobnych rozwiązań konstrukcyjnych, nowych materiałów i zbliżonego repertuaru form. Począwszy od połowy lat dwudziestych XX wieku ten „biały modernizm” osiągał artystyczne wyżyny także na Węgrzech, a zwłaszcza w Budapeszcie. Głównym tematem wystawy są właśnie awangardowe budowle wznoszone i fotografowane między rokiem 1927 i 1950.

Ponad 100 czarno-białych fotografii, które można będzie teraz po raz pierwszy zobaczyć w Polsce, tworzy doskonały przegląd architektonicznego i fotograficznego modernizmu na Węgrzech. Ukazują one kilkadziesiąt bardzo rozmaitych budowli: począwszy od wielorodzinnych domów mieszkalnych i luksusowych willi, domów handlowych i modnych kawiarni, po elektrownie, porty lotnicze, warsztaty samochodowe i garaże.

Prezentację dopełniają modele kilku domów mieszkalnych, oryginalne rysunki architektoniczne i filmowa opowieść o jednym z najwybitniejszych, węgierskich architektów tego okresu Farkasie Molnárze.

Można też będzie zobaczyć pochodzące z różnych lat egzemplarze legendarnego magazynu architektonicznego Tér és Forma (Przestrzeń i Forma), który w latach 1928-1948 publikował większość z prezentowanych na wystawie prac. Pismo, redagowane przez architektów Jánosa Komora (do 1933) i Virgila Borbíró (Bierbauera) (do 1943), stanowiło podstawowe źródło informacji o budowlach wznoszonych w duchu nowoczesnym za granicą, a z czasem także na Węgrzech.

Najskuteczniejszą metodą upowszechniania nowych idei było publikowanie utrzymanych w nowym duchu ilustracji, których autorami byli głównie Zoltán Seidner i Tivadar Kozelka. Na wystawie znalazły się też prace z atelier Olgi Maté i Ernö Bánó – fotografów, których prace nie ustępują poziomem dziełom takich, urodzonych na Węgrzech sławnych twórców jak André Kertész, Brassai, czy Lucien Hervé.

Tytuł wystawy, przygotowanej przez historyków architektury - Virág Hajdú i Pála Ritoóka z Węgierskiego Muzeum Architektury oraz historyka fotografii – Ibolyę Plank z Archiwum Fotografii Węgierskiego Urzędu Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, nawiązuje do tytułu czasopisma, a jednocześnie wskazuje na dwa podstawowe komponenty fotografii architektonicznej.

Niektóre z prezentowanych fotografii zasługują na uwagę ze względu na architektoniczną klasę ukazanych obiektów. Same budynki, właściwymi sobie środkami wyrażają nową ideologię kultury – modernizm. Asymetria, swobodna struktura rozplanowania kondygnacji, proste, geometryczne bryły, szkieletowe konstrukcje ze stali lub zbrojonego betonu, obszerne balkony i wielkie przeszklone powierzchnie, brak dekoracji i otynkowane na biało lub pozostawione w surowym betonie elewacje mówią o tym w jaki sposób Ruch Nowoczesny chciał stworzyć nowy typ budynku, odpowiedniego dla dwudziestowiecznego, zrewolucjonizowanego przez maszyny stylu życia.

W epoce, dla której kluczowym słowem stała się reforma, architekci czuli też jednak potrzebę wyjścia poza własną dziedzinę. Ważną rolę w kształtowaniu nowych form ekspresji odegrało docenienie zdrowego trybu życia, czystości, światła słonecznego i świeżego powietrza, eksperymenty z nowymi materiałami, użycie wielofunkcyjnych sprzętów oraz upodobanie do powtarzalności i prostej elegancji.

Inne prace ukazują budynki, których nie można odnaleźć w podstawowych opracowaniach architektury modernistycznej, lecz same ujęcia, bez względu na prezentowany obiekt dowodzą, że ruch awangardowy mniej więcej w tym samym czasie zmienił dotychczasowe poglądy nie tylko na architekturę, lecz także na fotografię.

Wystawie towarzyszy obszerny, bogato ilustrowany katalog w języku węgierskim i angielskim.