Prelekcja Musy Çaxarxana Czachorowskiego

Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu oraz Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej, Przedstawicielstwo MZRwRP we Wrocławiu zapraszają na prelekcję Musy Çaxarxana Czachorowskiego pt. „1925–2025. Stulecie Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej”

W części muzycznej nagrania z płyty „Tatar sesi – tatarski głos” Tatarskiego Zespołu Dziecięco-Młodzieżego „Buńczuk” z Białegostoku

23 września (wtorek) 2025 roku o godz. 18.00

Wstęp wolny. Zapraszamy

Tatarzy polscy – Tatarów mieszkający na dawnych terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dawniej nazywani również Tatarami litewskimi lub Tatarami litewsko-polskimi. Współcześnie mniejszość etniczna w Polsce. Tatarzy osiedlali się w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XIV wieku, głównie w okolicach Wilna, Trok, Grodna i Kowna, a od XVII wieku także w Koronie. Najczęściej byli to uchodźcy polityczni należący do starszyzny tatarskiej Złotej Ordy i Krymu, przyjmowani szczególnie chętnie przez księcia Witolda i osadzani na ziemi jako ludność zobowiązana do służby wojskowej. W wyniku wypraw Witolda na Krym na Litwie osiedlono wielu Tatarów, sojuszników i jeńców. W latach 30. XV wieku emigracja tatarska przeżywała swoje apogeum. Osadnictwo zwiększali tatarscy jeńcy wojenni, którzy przez kolejnych władców osadzani byli we wsiach tatarskich na Litwie. Ostatnie grupy emigrantów politycznych z tatarszczyzny przybyły do Wielkiego Księstwa na początku XVI w. Otrzymywane przez Tatarów hospodarskich, czyli pochodzących z arystokracji tatarskiej, liczne przywileje zapewniły im zachowanie pewnej autonomii i muzułmańskiej religii. Rody (np. Glińscy, Szyryńscy, Barancewicze) otrzymywały herby i nadania ziemskie w zamian za służbę wojskową. Wraz ze starszyzną przybywali na Litwę tzw. Tatarzy-Kozacy, nienależący do rodów arystokratycznych, którzy parali się rolnictwem. Obie grupy otrzymały przywileje od Zygmunta II Augusta w latach 1561 i 1568, Stefana Batorego w 1576, Zygmunta III Wazy w 1609 i Władysława IV w 1634 roku. Kolejną grupą społeczną byli płacący pogłówne tzw. Tatarzy miejscy, osiedleni na przedmieściach miast, których nie obejmowały królewskie i sejmowe przywileje. Według obliczeń historyków w XVI w. ziemie Wielkiego Księstwa zamieszkiwało 3000–4000 Tatarów. W II połowie XVII i XVIII wieku szlachta tatarska w znacznym stopniu się spolonizowała, zaś Tatarzy w miastach ulegli wpływom białoruskim. W okresie międzywojennym w granicach Polski żyło ok. 5,5 tysiąca Tatarów. Zachowali odrębność wyznaniową, tradycję pochodzenia i obyczaje; działał Związek Kulturalno-Oświatowy Tatarów RP, Tatarskie Muzeum Narodowe w Wilnie, Tatarskie Archiwum Narodowe. W czasie II wojny światowej Tatarzy ponieśli dotkliwe straty, szczególnie wśród inteligencji. Po wojnie w granicach Polski pozostały 2 wsie, które zachowały charakter tatarski; obie leżą w dzisiejszym województwie podlaskim (Bohoniki i Kruszyniany). Według narodowego spisu powszechnego 2011 roku narodowość tatarską zadeklarowało 1916 osób. Od 1925 roku działa Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej (obecnie z siedzibą w Białymstoku), a od 1992 roku Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej (z autonomicznymi oddziałami w Białymstoku i Gdańsku). Źródło i dodatkowe informacje: wikipedia.org

Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej (MZR) – polski związek wyznaniowy sunnitów hanafickich, skupiający m.in. polskich Tatarów. Głową polskich muzułmanów zrzeszonych w MZR jest mufti Tomasz Miśkiewicz, przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego (z siedzibą w Białymstoku), wybrany na stanowisko – pierwszy raz w powojennej historii związku – 20 marca 2004 podczas XV Kongresu MZR. W 2022 MZR zrzeszał 469 wiernych. MZR został utworzony w dniach 28–29 grudnia 1925, podczas zjazdu muzułmanów w Wilnie pod nazwą „Wszechpolski Zjazd Delegatów Gmin Muzułmańskich”. Muftim MZR został Jakub Szynkiewicz. Status prawny MZR został uregulowany przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 21 kwietnia 1936 roku o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Po II wojnie światowej MZR reaktywowano w 1947 roku. Źródło i dodatkowe informacje: wikipedia.org

Musa Çaxarxan Czachorowski – dziennikarz, poeta, tłumacz, wydawca. Rzecznik prasowy Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP, przedstawiciel MZR w RP na Dolny Śląsk. Redaktor naczelny kwartalnika „Przegląd Tatarski”, redaktor prowadzący „Rocznika Tatarów Polskich”, redaktor polskiej edycji czasopisma Tatarów litewskich „Lietuvos totoriai”. Założyciel i redaktor naczelny Inicjatywy Wydawniczej Çaxarxan Xucalıq, autor kilkunastu zbiorów poetyckich oraz licznych publikacji związanych z tematyką tatarską i muzułmańską, w tym przekładu Koranu (wyd. 2018, 2020, 2021). Jego utwory były tłumaczone na arabski, chorwacki, rosyjski, turecki, węgierski.

Tatarski Zespół Dziecięco-Młodzieżowy „Buńczuk” założony został przez Panią Halinę Szahidewicz w 1999 roku i działa przy Muzułmańskiej Gminie Wyznaniowej w Białymstoku. Od 2012 roku opiekunem zespołu jest Anna Mucharska. Dzieci i młodzież tańczą tańce tatarskie, a także śpiewają piosenki i recytują wiersze. Owocem ich kilkuletniej pracy wokalnej jest ta płyta z pieśniami Tatarów Krymskich.

Dodatkowe informacje: http://klubmil.pl/23092025-prelekcja-m-c-czachorowskiego