Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu oraz Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej, Przedstawicielstwo MZRwRP we Wrocławiu zapraszają na prelekcję Musy Çaxarxana Czachorowskiego pt. „1925–2025. Stulecie Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej”

W części muzycznej nagrania z płyty „Tatar sesi – tatarski głos” Tatarskiego Zespołu Dziecięco-Młodzieżego „Buńczuk” z Białegostoku

23 września (wtorek) 2025 roku o godz. 18.00

Wstęp wolny. Zapraszamy

Tatarzy polscy – Tatarów mieszkający na dawnych terenach Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dawniej nazywani również Tatarami litewskimi lub Tatarami litewsko-polskimi. Współcześnie mniejszość etniczna w Polsce. Tatarzy osiedlali się w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XIV wieku, głównie w okolicach Wilna, Trok, Grodna i Kowna, a od XVII wieku także w Koronie. Najczęściej byli to uchodźcy polityczni należący do starszyzny tatarskiej Złotej Ordy i Krymu, przyjmowani szczególnie chętnie przez księcia Witolda i osadzani na ziemi jako ludność zobowiązana do służby wojskowej. W wyniku wypraw Witolda na Krym na Litwie osiedlono wielu Tatarów, sojuszników i jeńców. W latach 30. XV wieku emigracja tatarska przeżywała swoje apogeum. Osadnictwo zwiększali tatarscy jeńcy wojenni, którzy przez kolejnych władców osadzani byli we wsiach tatarskich na Litwie. Ostatnie grupy emigrantów politycznych z tatarszczyzny przybyły do Wielkiego Księstwa na początku XVI wieku. Otrzymywane przez Tatarów hospodarskich, czyli pochodzących z arystokracji tatarskiej, liczne przywileje zapewniły im zachowanie pewnej autonomii i muzułmańskiej religii. Rody (np. Glińscy, Szyryńscy, Barancewicze) otrzymywały herby i nadania ziemskie w zamian za służbę wojskową. Wraz ze starszyzną przybywali na Litwę tzw. Tatarzy-Kozacy, nienależący do rodów arystokratycznych, którzy parali się rolnictwem. Obie grupy otrzymały przywileje od Zygmunta II Augusta w latach 1561 i 1568, Stefana Batorego w 1576, Zygmunta III Wazy w 1609 i Władysława IV w 1634 roku. Kolejną grupą społeczną byli płacący pogłówne tzw. Tatarzy miejscy, osiedleni na przedmieściach miast, których nie obejmowały królewskie i sejmowe przywileje. Według obliczeń historyków w XVI wieku ziemie Wielkiego Księstwa zamieszkiwało 3000–4000 Tatarów. W II połowie XVII i XVIII wieku szlachta tatarska w znacznym stopniu się spolonizowała, Tatarzy zaś w miastach ulegli wpływom białoruskim. W okresie międzywojennym w granicach Polski żyło ok. 5,5 tysiąca Tatarów. Zachowali odrębność wyznaniową, tradycję pochodzenia i obyczaje; działał Związek Kulturalno-Oświatowy Tatarów RP, Tatarskie Muzeum Narodowe w Wilnie, Tatarskie Archiwum Narodowe. W czasie II wojny światowej Tatarzy ponieśli dotkliwe straty, szczególnie wśród inteligencji. Po wojnie w granicach Polski pozostały 2 wsie, które zachowały charakter tatarski; obie leżą w dzisiejszym województwie podlaskim (Bohoniki i Kruszyniany). Według Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku narodowość tatarską zadeklarowały 5083 osoby. Od roku 1925 działa Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej z Muftiatem w Białymstoku (gminy wyznaniowe w Białymstoku, Bohonikach, Kruszynianach, Gdańsku i Warszawie), a od roku 1992 Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej z Radą Centralną w Bohonikach (oddziały w Białymstoku, Bohonikach, Warszawie i Gdańsku).

Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej (MZR) – polski związek wyznaniowy sunnitów hanafickich, skupiający m.in. polskich Tatarów. Głową polskich muzułmanów zrzeszonych w MZR jest mufti Tomasz Miśkiewicz, przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego (z siedzibą w Białymstoku), wybrany na stanowisko – pierwszy raz w powojennej historii związku – 20 marca 2004 podczas XV Kongresu MZR. W 2022 MZR zrzeszał 469 wiernych. MZR został utworzony w dniach 28–29 grudnia 1925, podczas zjazdu muzułmanów w Wilnie pod nazwą „Wszechpolski Zjazd Delegatów Gmin Muzułmańskich”. Muftim MZR został Jakub Szynkiewicz. Status prawny MZR został uregulowany przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 21 kwietnia 1936 roku o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Po II wojnie światowej MZR reaktywowano w roku 1947. Od roku 2004 związkiem kieruje Mufti Rzeczypospolitej Polskiej Tomasz Miśkiewicz, przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego. Źródło i dodatkowe informacje: wikipedia.org

Musa Çaxarxan Czachorowski – dziennikarz, poeta, tłumacz, wydawca. Rzecznik prasowy Muzułmańskiego Związku Religijnego w RP, Przedstawiciel MZR w RP na Dolny Śląsk. Redaktor naczelny kwartalnika „Przegląd Tatarski”, redaktor prowadzący „Rocznika Tatarów Polskich”. Autor kilkunastu zbiorów poetyckich, tłumaczeń bajek tatarskich oraz licznych publikacji związanych z tematyką tatarską i muzułmańską, w tym przekładu Koranu (trzy wydania w Polsce: 2018, 2020, 2021; dwa wydania w Turcji: 2022). Publikował m.in. w czasopismach: „Akcent”, „Format Literacki”, „Kultura”, „Odra”, „Poezja”, „Prowincja”, „Şəfəq” (Azerbejdżan), „Bajram” (Białoruś), „Lietuvos totoriai” (Litwa), „AlTaBaş” (Niemcy), „Idel” (Tatarstan), „Mädäni comğa” (Tatarstan), „Qazan utları” (Tatarstan), „Tatar dönyası” (Tatarstan), „Мäydan” (Tatarstan), „Magyar Napló” (Węgry), „Vár Ucca Műhely” (Węgry). Jego utwory zostały przetłumaczone na azerbejdżański, arabski, chorwacki, rosyjski, tatarski, turecki i węgierski.

Tatarski Zespół Dziecięco-Młodzieżowy „Buńczuk” założony został przez Panią Halinę Szahidewicz w 1999 roku i działa przy Muzułmańskiej Gminie Wyznaniowej w Białymstoku. Od 2012 roku opiekunem zespołu jest Anna Mucharska. Dzieci i młodzież tańczą tańce tatarskie, a także śpiewają piosenki i recytują wiersze. Owocem ich kilkuletniej pracy wokalnej jest ta płyta z pieśniami Tatarów Krymskich.

Dodatkowe informacje: http://klubmil.pl/23092025-prelekcja-m-c-czachorowskiego