Wykład Steina Henningsena | W ramach II edycji Laboratorium percepcji

czw. 22.05.2025, 19:00
Studio Na Grobli Instytutu Grotowskiego

W języku angielskim
Wstęp wolny, obowiązuje pobranie bezpłatnej wejściówki
(www.bilety.grotowski-institute.pl)
Także on-line: obowiązują zapisy do 21.05 (do godz. 15:00) - lp@grotowski-institute.pl

O czym przypomina nam Henningsen

Ponieważ myślimy, że jednostka nie ma wpływu na świat w skali makro, trwający obecnie kryzys ekologiczny może łatwo doprowadzić do paraliżu działania. Niemiecki filozof Peter Sloterdijk nazywa taką postawę „cynicznym rozumem”, wskazując na rozdźwięk między wiedzą a działaniem – doskonale wiemy, co powinniśmy w naszym życiu zmienić, ale większość z nas w niewielkim stopniu wciela tę wiedzę w życie, ograniczając się niemal wyłącznie do segregacji odpadów.

Sloterdijk uważa, że gdybyśmy pozostali wierni oświeceniowym ideałom, wierzylibyśmy, że myślenie i wiedza prowadzą do działania, ale my te ideały porzuciliśmy. Według niemieckiego filozofa nasza świadomość niesprawiedliwości i rozpadu fundamentów naszej egzystencji nie przekłada się na pragnienie zmiany ani poczucie solidarności, za to często rodzi obojętność.

Od latach osiemdziesiątych XX wieku, gdy Sloterdijk wyłożył swoje tezy w „Krytyce cynicznego rozumu”, sytuacja nie uległa poprawie. Wręcz przeciwnie – dziś, w epoce alternatywnych „faktów”, postprawdy i teorii spiskowych, prawda, wiedza i wola sprawiedliwości wobec przyrody i ludzi znaczą jeszcze mniej. Dostęp do prostych, oczywistych prawd, takich jak fakt, że niszczymy naszą planetę, staje się coraz trudniejszy ze względu na ich rozproszenie, i nie wiemy, jak temu procesowi przeciwdziałać. Jedną z możliwości jest sięgnięcie po obrazy i opowieści, które wyrwą nas z letargu, uświadamiając nam konflikt między ideałami a rzeczywistością. Wiele takich prób podejmuje Stein Henningsen w swoich performansach, które w nieoczywisty sposób odzwierciedlają rozziew między apatią a działaniem.

Przez długie lata pokutowało charakterystyczne dla nowoczesności postrzeganie przyrody jako zbioru zasobów albo czegoś, co jest piękne lub zdrowe, ale istnieje poza nami. Henningsen tę postawę odrzuca, zanurzając się w naturze, w jej żywiołach. Nie jest od nich odseparowany jak postać z obrazu Caspara Davida Friedricha „Mnich nad morzem” (1808–1810) – samotny myśliciel, który stoi na morskim brzegu i kontempluje wzburzone fale. Henningsen zmaga się z żywiołami, usiłując przywrócić bezpośredni związek człowieka z naturą i jej procesami. W jego działaniach w otoczeniu lodu, ognia i innych żywiołów jest coś urzekającego – artysta nie wywyższa się ani nie próbuje tworzyć pięknych obrazów, ale kreuje sytuację zbliżenia się do natury, od której wszyscy jesteśmy przecież zależni. Nie obserwujemy piękna i grozy przyrody z dystansu – jesteśmy świadkami interakcji z wiatrem, lodem, ogniem.

Tak jak na obrazach Friedricha, Henningsen jest swoistym odbiciem odbiorcy, ale w przeciwieństwie do twórczości niemieckiego romantyka, jego prace są nośnikiem prostych, ważnych prawd, a nie intelektualnych rozważań. Nie człowiek jest tu najważniejszy, a procesy natury: topnienie lodu, powiew wiatru, interakcje z ogniem i śniegiem. Artysta kieruje na nie naszą uwagę, chce byśmy ich doświadczyli za pośrednictwem sztuki – dzięki niej przybliżamy się do doświadczenia, za którym nie stoi cynizm ani obojętność, doświadczenia, które uświadamia nam, że każdy z nas jest częścią większej całości. Henningsen eksponuje naturalne procesy, wykorzystując własne ciało jako punkt odniesienia. W ten sposób zakotwicza nas w przyrodzie, przypomina o naszym w niej miejscu i tym, że to, jak żyjemy, nie jest zgodne z jej rytmami. Na tle ogromu natury i jej historii jesteśmy jedynie nieznaczącymi drobinkami. Jeśli nadal chcemy dzielić naszą planetę ze wszystkimi innymi formami życia, ze śniegiem, lodem, ogniem i wodą, to musimy uświadomić sobie, jakie jest nasze miejsce jako części większej całości.
Kjetil Roed

Stein Henningsen (1962) jest performerem i artystą wizualnym, mieszkańcem archipelagu Svalbard w Arktyce. Od 2005 roku prezentuje swoje prace w Europie, Ameryce Północnej i Azji. W twórczości Steina Henningsena istotne są inspiracje fotografią – artysta często postrzega swoje prace jako żywe obrazy i wizualną poezję. W swojej twórczości porusza kwestie polityczne, społeczne, finansowe i klimatyczne. Swoją pierwszą dużą pracę artysta przygotował w 2005 roku. Była to instalacja-performans „Krzyże wolności”, do której stworzył naturalnej wielkości kopie amerykańskich krzyży cmentarnych z Normandii. Praca była prezentowana w wielu krajach Europy. Celem Henningsena jest kreowanie prowokacyjnych obrazów, które pozostają z odbiorcami na długo, skłaniając ich do refleksji nad odpowiedzialnością za to, co dzieje się na świecie w wymiarze globalnym. Artysta przygotowuje obecnie kilka dużych projektów, których tematyka łączy się ze kondycją naszej planety i wyzwaniami, które przed nami stoją. Mieszkając w Arktyce, artysta dostrzega skutki zmian klimatycznych na co dzień: „Żyjemy w rzeczywistości, która powstała w następstwie wyborów dokonanych przez naszych przodków. Ponieważ i my kładziemy podwaliny pod przyszłość naszych dzieci i przyszłych pokoleń, niezwykle ważne jest, abyśmy dokonywali mądrych wyborów w sferze naszego stylu życia i polityki”. Henningsen dzieli się swoimi doświadczeniami z Arktyki z innymi artystami, uświadamiając innym, jak szybko Arktyka się zmienia. W tym celu zaprasza artystów do Svalbardu, by doświadczyli Arktyki, jej wyjątkowości i piękna. W 2015 roku stworzył Międzynarodowy Festiwal Performansu Arctic Action. Dotychczas odbyło się siedem edycji festiwalu z udziałem ponad 50 artystów performansu z wielu krajów świata, którzy zaprezentowali na nim prace zainspirowane lokalnym krajobrazem.

https://steinhenningsen.com/2021-2025

www.crosessofliberty.com

www.arcticaction.info