ZŁOTE NIDERLANDY

obrazy holenderskie i flamandzkie XVII w.

Eksponaty ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Na wystawie zaprezentowanych jest 38 obrazów ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu, między innymi kompozycje sławnych Breuglów i uczniów Rembrandta. Tytuł ekspozycji przywołuje takie określenia, jak złoty wiek malarstwa, sztuka cenniejsza niż złoto albo skarby sztuki. Chcemy bowiem zwrócić uwagę zwiedzających na bogactwo treści i formy prezentowanych dzieł. Na alchemię barw, które na płaszczyźnie obrazu zamieniają się w moralizatorską przestrogę, rubaszną anegdotę weselną, bezkresny krajobraz, dworski portret albo przypowieść o niepewności losu ludzkiego. Chyba nieprzypadkowo doszło do wysublimowania tych zdolności w siedemnastowiecznych Niderlandach, na małym skrawku lądu desperacko wydzieranego morzu. Jego doświadczeni wojną i głodem mieszkańcy, rozdarci politycznie i religijnie w końcu XVI stulecia na dwa kraje, potrafili szczególnie cenić ciepło i spokój domowego zacisza, zgromadzone w nim przedmioty niezwykłej urody, piękne nie tylko dla ich materii. Wystawa prezentuje obrazy artystów, którzy kształtowali swoją wrażliwość w atmosferze adoracji piękna natury i sztuki, zostali też hojnie obdarowani talentem pozawerbalnego wyrażania myśli, nastrojów i uczuć. Wśród rozlicznych treści i przedstawień na obrazach wzbudzają podziw zwierzęta Jana van Kessela, namalowane z precyzją podręczników zoologii i zakomponowane w iście rajskim krajobrazie. Zniewalają malowniczością, anegdoty przedstawione przez trzech Janów: Bloemena, Weenixa i Asselijna oraz Karela Dujardina i Thomasa Wijcka – malarzy zauroczonych włoskim krajobrazem i starożytnościami Rzymu. Intrygują pełne dramatyzmu sceny morskie Pietera Croosa i Andriesa Eertvelata, budzący lęk i podziw górski widok Joosa de Mompera oraz bitwa czterdziestu Sebastiena Vrancxa. Przynoszą ukojenie widoki wnętrz: domowego zacisza Adriaena Beeldemakera oraz świątyni namalowanej z mistrzostwem optycznym przez Emanuela de Wite. Pochwałę natury niekiedy przemycającą religijne i moralizatorskie treści niosą krajobrazy: Breuglów, Gillisa Hondecoetera i Jorisa van der Hagena. Z obrazów mistrzów lejdejskich, Dircka Halsa i Pieterów Quasta i Verelsta, Isaaka van Ostade oraz Simona de Vosa można się dowiedzieć jak w siedemnastym stuleciu postrzegano odwieczny problem walki płci, organizowano rozrywkę i dlaczego naśmiewano się z wieśniaków. Martwa natura Osiasa Beerta zdumiewa kunsztem ustawionych na stole przedmiotów. Obrazy flamandzkich i holenderskich mistrzów przywołują sceny biblijne (Adriaen van der Werff, David Teniers St.) i mitologiczne (Gillis van Valckenborch) tworzą alegorie Jesieni (Jan van Bronchorst) albo etapów życia ludzkiego (malarz holenderski) oraz przypominają pouczające historie jak np. te o słynącym z bogactw królu Krezusie (Frans Francken Mł.), trwoniącym czas i majątek na rozpuście synu marnotrawnym (Jan van Bijlert), albo łaskawym władcy Scypionie (Jacob de Wet). Interesująca jest także rozmaitość portretów od wizerunków purytańskich mieszczan (malarz szkoły delfckiej), duchownych (Helmich van Twenhuysen) i książąt (Wybrand de Geest) poprzez portrety alegoryczne gdzie modeli przebierano w mitologiczny albo literacki kostium (malarz utrechcki, Carel de Moor, Gottfried Schalcken) aż po charakterologiczne studia głów (malarz flamandzki). Wnikliwy obserwator przekona się także, że artystów łączyły nie tylko przyjaźnie i więzy krwi, ale również elementy pielęgnowanego przez pokolenia stylu.