Życie sportowe żołnierzy

polskich w niewoli niemieckiej w latach 1939-1945

Wernisaż: 3 listopada (piątek) 2006 r., godz. 12:00

Rzut kamieniem, skok przez rów

Najnowsza wystawa prezentowana we wrocławskim Arsenale poświęcona jest mało znanemu i jednocześnie bardzo interesującemu fragmentowi dziejów polskiego sportu, w którym uczestniczyli polscy jeńcy wojenni.

W latach 1939-1945 w niewoli niemieckiej przebywało łącznie ok. 450 tys. żołnierzy Wojska Polskiego. Wśród nich było wielu wybitnych sportowców, trenerów, sędziów oraz działaczy sportowych np. Jan baran-Bilewski, Tadeusz Konopacki, Czesław Plejewski czy Józef Wojciechowski. Oficerowie przebywali w oflagach, natomiast podoficerowie i szeregowcy w stalagach. Niezależnie od miejsca pobytu jeńcy mieli prawo do prowadzenia działalności sportowej. Gwarantowała im to konwencja genewska z 1929 roku, której władze niemieckie starały się na ogół przestrzegać. Zezwalały one jeńcom na uprawianie różnych dyscyplin, z wyjątkiem takich, w których sprzęt sportowy mógł zostać wykorzystany do walki lub ucieczki (np. szermierka, rzut oszczepem, skok o tyczce).

Stosunkowo najlepsze warunki rozwoju działalności sportowej istniały w oflagach. Polskim jeńcom udało się stworzyć różne organizacje kierujące życiem sportowym. Większość z nich funkcjonowała w oparciu o wzory i tradycje przedwojenne, co uwidaczniało się w nazwach klubów sportowych: “Kresy', “Lwów', “Syrena', “Wawel' czy “Wisła'. W stalagach, ze względu na przymus pracy, działalność sportowa miała bardzo ograniczony zakres. W niektórych tylko obozach jeńcy mieli możliwość utworzenia drużyn piłki nożnej, siatkówki czy koszykówki.

W działalności sportowej polskich jeńców wojennych istniały dwa kierunki: sport masowy oraz sport wyczynowy. Podstawą pierwszego z nich była gimnastyka poranna i wieczorna. W niektórych obozach jeńcy przeprowadzali dodatkowo gimnastykę rytmiczną przy akompaniamencie muzycznym, a także ćwiczenia dla niepełnosprawnych. Sport wyczynowy istniał prawie wyłącznie w obozach oficerskich. Do najbardziej popularnych form należały rozgrywki ligowe w grach zespołowych. Co roku wyłaniały one mistrza obozu w poszczególnych dyscyplinach. Szczególnym wydarzeniem w życiu sportowym były olimpiady. Rywalizacja obejmowała takie dyscypliny jak: pchniecie kulą (rzut kamieniem), skok w dal (przez rów melioracyjny), łucznictwo (z wykorzystaniem tekturowej tarczy i gwoździ z gęsimi piórami) i inne.

Prezentowane na wystawie eksponaty to przede wszystkim dokumenty jenieckich organizacji sportowych, plakaty i fotografia z obozowych zawodów, fragmenty wspomnień, a także nagrody dla zwycięzców.

(fragment z tekstu Dariusza Dzionka – Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu).

Eksponaty pochodzą ze zbiorów Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu.