1943-1945

W 2003 r. mija sześćdziesiąta rocznicę sformowania w Sielcach nad Oką 1 dywizji Piechoty im. Tadeusz Kościuszki oraz jej pierwszej bitwy stoczonej w dniach 12-13 października 1943 r. Dywizja ta była pierwszą formacją złożoną z Polaków i walcząca pod dowództwem sowieckim na froncie wschodnim. Po niej tworzono następne jednostki – piechoty, broni pancernej, artylerii, kawalerii, lotnictwa, zalążek marynarki wojennej oraz służb łączności, saperów, chemicznych oraz zdrowia. Wzięły one udział w walkach na terenie Polski, Niemiec i Czechosłowacji. W momencie zakończenia działań wojennych w maju 1945 r. stanowiły one siłę 1 i 2 Armii. Data bitwy pod Lenino stała się z czasem świętem Ludowego Wojska Polskiego obchodzonym uroczyście w okresie istnienia PRL, a historia tworzenia i szlak bojowy oddziałów stał się fundamentem tradycji oraz przedmiotem działań o charakterze propagandowym,- podkreślano znaczenie sojuszu ze Związkiem Radzieckim, braterstwo broni z Armią Czerwoną, przeciwstawiano 1 i 2 Armię Polskim Siłą Zbrojnym formułując wnioski dotyczące zawarcia jedynie słusznego sojuszu oraz wyboru najkrótszej i najprostszej drogi do wyzwolenia Polski. Pomijano kompletnym milczeniem fakty nie pasujące do całości obrazu- sprawę agenturalnej przeszłości wielu wyższych dowódców, rolę sowieckich służb specjalnych, dezercje. Wiele kwestii poddano silnej deformacji i zakłamaniu. Wśród nich znalazł się z całą pewnością poziom wyszkolenia kadry dowódczej i żołnierzy, walory użytkowe posiadanego uzbrojenia i sprzętu, realia, w jakich pełniono służbę, zaniżenie strat własnych i zawyżenie strat przeciwnika, udział w zwalczaniu antykomunistycznego podziemia, rolę aparatu politycznego, podnoszenie rangi stoczonych bitew, czego najlepszym przykładem może być bitwa pod Lenino. Problem ten nie ominął tak istotnej sprawy, jak poprawne nazewnictwo całości formacji tworzonych pod dowództwem sowieckim w latach 1943-1945. Określenie oficjalne pochodzące z okresu PRL: Ludowe Wojsko Polskie, podkreślając tak dobitnie i wyraźnie Ludowy charakter, posiadające tak silny wydźwięk polityczny jest w tym przypadku nadużyciem. Nie występuje ono w żadnych pochodzących z epoki dokumentach, a wprowadzone zostało do historiografii dość późno, bo dopiero w latach pięćdziesiątych. Nazwa Wojsko Polskie także budzi zastrzeżenia w sytuacji istnienia od 1939 r. legalnego Rządu Rzeczpospolitej na Wychodźstwie, uznawanego na arenie międzynarodowej wraz z podległą mu siłą zbrojną. Najwłaściwszymi do zaproponowania określeniami pozostającymi w zgodzie z prawdą historyczną są: polskie formacje wojskowe pod dowództwem sowieckim i polskie formacje wojskowe na froncie wschodnim 1943-1945.