WYSPY CZŁOWIECZEŃSTWA

ROGER LOEWIG, STANISŁAW KUBICKI

Kurator: Lidia Głuchowska W dniach 10 października - 11 listopada 2003 wystawa była prezentowana w dniach w Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego. Wystawa zorganizowana przez Towarzystwo Rogera Loewiga w Berlinie, Fundację Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego oraz Muzeum Architektury we Wrocławiu ma na celu prezentację dorobku dwóch artystów, których dokonania są rodzajem pomostu między Polską a Niemcami. Ekspozycja ukazuje prace reprezentatywne dla różnych faz ich twórczości, pozwalając prześledzić jej rozwój. Większość dzieł prezentowana będzie w Polsce po raz pierwszy. Zarówno Roger Loewig, jak i Stanisław Kubicki poprzez rodzinne korzenie związani byli ze Śląskiem, choć Loewig pochodził z niemieckiej, a Kubicki z polskiej rodziny. Obaj większość swego życia spędzili w Berlinie. Obaj zabiegali o umacnianie więzi między Polską a Niemcami. Kubicki, starszy od Loewiga o całe pokolenie, pośredniczył w 1918 roku w wydawniczych i wystawienniczych kontaktach ekspresjonistów polskich skupionych wokół poznańskiego czasopisma Zdrój i niemieckich, publikując w legendarnych periodykach awangardy - Die Aktion i Der Sturm i wystawiając swe prace w związanych z nimi galeriach. W 1922 roku zorganizował w Berlinie Międzynarodową Wystawę Artystów Rewolucyjnych, na której ponownie wystawiali twórcy z obu krajów. Zginął w 1942 roku z rąk gestapo, jako działacz opozycji antyfaszystowskiej. Loewig poświęcił swoją twórczość rozrachunkowi z niemiecką historią - faszyzmem oraz będącym jego konsekwencją powojennym podziałem Niemiec i Europy, a także związanym z nim poczuciem bezdomności i niezakorzenienia w otaczającej rzeczywistości. W 1986 roku przekazał Muzeum Narodowemu w Warszawie w geście zadośćuczynienia za krzywdę narodu polskiego ponad 150 swoich prac. Prześladowany jako opozycjonista w NRD, został w 1964 roku wykupiony z więzienia przez rząd RFN, a w 1971 roku z jego wsparciem uzyskał zgodę na przeniesienie się do Berlina Zachodniego. Był pierwszym artystą niemieckim, którego prace zaprezentowano w obozie-muzeum w Oświęcimiu, w 1992 roku. Obaj twórcy wyrażali się w dwóch dyscyplinach artystycznych - za pomocą słowa i obrazu, tworząc oprócz dzieł plastycznych teksty teoretyczne i poezje. Kubicki pisał zarówno po polsku, jak i po niemiecku. Zginął na krótko przedtem jak Loewig rozpoczął swą twórczość. Wspólnym stylistycznym znamieniem dokonań obu artystów jest ekspresjonizm. Jednak podczas gdy dla twórczości Loewiga znamienna jest obecność barwnych obrazów olejnych w jej początkowej fazie i ascetycznych czarno-białych rysunków w fazie dojrzałej, artystyczny rozwój Kubickiego przybiera kierunek odwrotny. Jego młodzieńcze dzieła, publikowane w czasopismach artystycznych z zamiarem upowszechniania i umiędzynarodowienia komunikatu artystycznego, to czarno-białe linoryty i rysunki, podczas gdy jego dojrzałe malarskie dzieła-syntezy cechuje bogactwo kolorystyki. Mimo odmienności stylistyki prac obu twórców - realistyczno-symbolicznej u Loewiga i abstrakcyjno-geometrycznej u Kubickiego, mimo, iż ich dokonania przypadły na odmienne epoki przedzielone cezurą II wojny światowej, wreszcie mimo tego, iż byli przedstawicielami dwóch zwaśnionych narodowości, obaj przekazali w swych dziełach podobne przesłanie. Nonkonformistycznie przeciwstawiali się zastanemu porządkowi społeczno-politycznemu i starali się uczynić ze sztuki narzędzie walki o godniejszą rzeczywistość i umacnianie ponadczasowych wartości etycznych. Wystawie prac Rogera Loewiga i Stanisława Kubickiego towarzyszyć będzie polsko-niemiecki katalog, prezentujący ich twórczość plastyczną i literacką.