Klub Muzyki i Literatury, Instytut Pamięci Narodowej zapraszają na wystawę pn. ''Kaźń Profesorów Lwowskich. Wzgórza Wuleckie 1941''

ZBRODNIA NA WZGÓRZACH WÓLECKICH

W celu wykonania zaplanowanego mordu polskich uczonych przybyła do Lwowa, 1 lipca 1941 r., specjalna jednostka tajnej policji gen. dra Eberharda Schöngartha - ówczesnego dowódcy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Generalnej Guberni. Już pierwszego dnia grupa Schöngartha rozpoczęła aresztowania inteligencji polskiej. 2 lipca 1941 r. zatrzymano byłego premiera Rządu Polskiego prof. Kazimierza Bartla. Następnego dnia w nocy między godziną 22.00 a 2.00 kilka oddziałów SS jeździło po mieście i dokonywało aresztowań profesorów lwowskich wyższych uczelni. Akcję przeprowadzono bardzo sprawnie według wcześniej przygotowanej listy, prawdopodobnie przez Ukraińców (studentów?) z OUN lub organizacji powiązanych, którzy - jak pokazuje Grzegorz Motyka - wyraźnie mówili o potrzebie eliminacji polskiej inteligencji. Lista musiała powstać znacznie wcześniej, bo Niemcy przychodzili też do mieszkań profesorów, którzy zmarli w okresie 1939-1941 (np. Roman Leszczyński, Adam Bednarski czy Ludwik Bernacki). Aresztowania wyglądały podobnie. W każdym przypadku dom, w którym mieszkał profesor, otaczany był oddziałem żandarmerii, a do środka wchodzili oficerowie SS z tłumaczami (najczęściej Ukraińcami). Zgodnie z instrukcją zabierali wszystkich mężczyzn w wieku powyżej lat 18. Dokonywano także rabunku mienia. Całą akcję wykonano na polecenie dra Schöngartha. Dieter Schenk ustalił, że w aresztowaniach uczestniczyli najprawdopodobniej Niemcy: Ferdinand Kämmerer (ur. 1915), Gerhard Hacker (1912-1950), Kurt Köllner (1908-1972), Karl-Heinz Keller (1907-1963), holenderski kolaborant Pieter Nicolaas Menten, Viktor Gurth (ur. 1911) oraz ukraińscy milicjanci (jako tłumacze), a samej egzekucji dokonywali: Max Draheim (1898-1973), Walter Martens (1893-1961), Paul Grusa (ur. 1911), Hans Krüger, Walter Kutschmann, Johann Maurer (ur. 1914), Wilhelm Maurer (ur. 1918). Inny skład wskazywali wcześniej autorzy polscy, wymieniając ponadto Niemców: Heinza Heima, Horsta Waldenburgera, Kurta Stawizkiego i Felixa Landaua.

(...)

(…) Około godziny 3-4 nad ranem wszystkich wyprowadzono na pobliskie pagórki, zwane Wzgórzami Wuleckimi lub Kadeckimi, a następnie ustawiono grupami nad wykopanym wcześniej dołem i rozstrzeliwano. Zbiorową mogiłę zasypano, tak by nie pozostawić wyraźnych śladów. Nie był to jednak koniec tragedii. Niemcy nie przyznawali się do mordu na lwowskich profesorach, dlatego też w momencie, gdy zaczynał załamywać się front wschodni, postanowiono zatrzeć ślady. Jesienią 1943 r. na miejsce zbrodni, na Wzgórza Wuleckie wysłano tzw. „Brygadę śmierci" (Sonderkommando), składającą się z młodych więźniów żydowskich z Obozu Janowskiego. Jeden z tych, którzy brali udział w akcji, Leon Weliczker, przeżył wojnę i opisał całe zajście w swych wspomnieniach. Późnym wieczorem 8 października 1943 r. Sonderkommando 1005 zostało zawiezione na Wzgórza Wuleckie celem wykopania zwłok profesorów. Po wydobyciu ciała załadowano na ciężarówkę i przewieziono na stos znajdujący się na terenie obozu w Lesie Krzywczyckim we Lwowie (za Piaskownią na rogatce Łyczakowskiej), gdzie następnego dnia, tj. 9 października 1943 r., zostały spalone, a prochy rozsypane po okolicznym lesie.'' Źródło: Academia Militans ''Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie'' całość zredagował, wstępem i zakończeniem opatrzył Adam Redzik, Kraków 2015 s. 1033 Adam Redzik ''Zbrodnia na Wzgórzach Wuleckich''