Trzy korony i trzy lwy. Monety królów Szwecji, Danii i nie tylko

Kilkadziesiąt monet wybijanych przez królów Szwecji, Danii i Polski można zobaczyć na kameralnej wystawie czasowej przygotowanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Ciekawostką jest moneta z XVII w. ważąca ponad 14 kilogramów. Wystawa prezentuje monety wybijane przez królów Szwecji z dynastii Wazów, Wittelsbachów, Oldenburgów, Bernadotte; królów Danii, a także królów Polski z dynastii Wazów. Tytuł wystawy nawiązuje do przedstawianych na monetach herbów królestw Danii i Szwecji. Herbu królestwa Szwecji (trzech złotych koron na tle niebieskiej tarczy) używał w 1336 r. król Szwecji i Norwegii Magnus II Eriksson. Korony symbolizowały tytuł króla Szwecji, Norwegii i Skanii. Obecny na monetach duńskich herb Danii (trzy ukoronowane, błękitne lwy kroczące w słup) sięga czasów króla Waldemara I Wielkiego (panował w. l. 1146-1182). Na wystawie można zobaczyć m.in. dalera z 1545 r. wybitego przez założyciela dynastii Wazów - Gustawa I Wazę (panował 1523-1560) oraz 2 marki srebrne z czasów panowania królowej Krystyny. Z Karolem X Gustawem wiąże się niezwykła w zbiorach muzealnych ważąca ponad 14 kg moneta płytowa z 1659 r. Takie monety bito w Szwecji w latach 1644 – 1776. Ideą emisji tych monet była równowartość wagowa surowca miedzi, która równała się wartości srebra wyrażonego cyfrą nominału monety. Wartość miedzi w stosunku do srebra wynosiła 1:100, dlatego 1 daler miedziany musiał ważyć 100 razy więcej niż 1 daler srebrny – wyjaśnia Tadeusz Fercowicz, kurator wystawy. Geneza emisji monet płytowych związana jest z deficytem srebra. W wyniku wojen z odwiecznym wrogiem Szwecji Danią, przegrania wojny kalmarskiej (1611-1613), inflacji (800% w latach 1590-1592), państwu brakowało srebra do emisji monet srebrnych.

Wśród pokazywanych eksponatów znalazły się również monety bite przez polskich Wazów, królów Polski i Szwecji: Zygmunta III, jego synów Władysława IV i Jana II Kazimierza oraz królewicza polskiego (syna Zygmunta III), biskupa wrocławskiego i płockiego Karola Ferdynanda Wazę (1613-1655). Świadectwem pretensji do tronu szwedzkiego jest używanie na monetach polskich Wazów godła Szwecji – trzech kron i tytułu dziedzicznego króla Szwecji.

Najstarsza na wystawie moneta ¬– wybity w Londynie między 1024-1030 r. srebrny pens Kanuta Wielkiego, króla Anglii, Dani i Norwegii – przedstawia króla w nowatorskim, w stosunku do monet królów anglosaskich, ujęciu. Popiersie króla w hełmie (z profilu) nie naśladuje rzymskich wizerunków. Matką tego króla Wikinga była Świętosława (1060 - 1016) córka Mieszka I i Dobrawy, siostra Bolesława Chrobrego.

Kuratorzy: Tadeusz Fercowicz, Magdalena Karnicka