Niekonwencjonalny „recykling” w czwartkowy wieczór w Lapanice

Jardim Gramacho to jedno z największych na świecie wysypisk śmieci. Każdego dnia trafia na nie siedem tysięcy różnych odpadków. Są one nie tylko podstawą egzystencji miejscowych zbieraczy surowców wtórnych, ale również inspiracją dla sztuki, którą tworzy Vik Muniz. Historię twórcy, tworzywa, a także zapis procesu, stanowi dokument Lucy Walker pt: „Śmietnisko” na który w ramach pokazów „Watch Docs. Bez smyczy” zaprasza Fundacja East Side.

Vik Muniz na co dzień mieszka w Nowym Jorku, do którego przeniósł się w 1994 roku opuściwszy rodzinne Sao Paulo. Swoim kolejnym projektem postanawił tchnąć życie w śmieci. Jak twierdzi, fascynuje go transformacja, która jest esencją sztuki – przetwarzaniem tworzywa w materię. Powstający przez niemal 3 lata film Lucy Walker jest zapisem jego podróży do Brazylii, której celem było położone pod Rio de Janeiro największe na świecie wysypisko śmieci: Ogród Gramacho. Muniz realizuje tam swój artystyczny projekt, jakim j jest wykonanie fotografii miejscowych zbieraczy surowców wtórnych (catadores), a następnie odtworzenie tychże zdjęć właśnie za pomocą śmieci.

Na miejscu okazuje się jednak, że catadores to niezwykle stabilna i bardzo zorganizowana społeczność. Zrzeszeni są w Związek, który skupia 3 tysiące zbieraczy. Są ludźmi o ogromnej godności i świadomości tego, co robią. Dziennie odzyskują 200 ton materiałów wtórnych. Muniz stopniowo wybiera grupę jego zdaniem najciekawszych zbieraczy i razem realizują ten portretowy projekt. Wszystkie pieniądze, jakie ma on przynieść trafią do catadores, tej niezwykle dzielnej zbiorowości. Oprócz obserwacji procesu twórczego poznajemy marzenia i historie poszczególnych zbieraczy. Okazuje się, że np. jeden z nich zbiera na wysypisku książki, z których chce założyć w pobliskiej faweli bibliotekę.

Łącząc sztukę i projekt społeczny Muniz chce dać nowe spojrzenie na catadores. Udowadnia on również, że sztuka zdolna jest przeobrazić nawet najbardziej nieprzyjazne środowisko wyzwalając to, co najpiękniejsze w głębi ludzkiej duszy. - Wybraliśmy film „Śmietnisko” ponieważ w dyskusji po przedpremierowej projekcji filmu „Women Are Heroes” ten tytuł się pojawił – mówi Sebastian Sroka z Fundacji East Side. Pojawiły się również wśród publiczności pytania o moralność w działaniach artystycznych JR, portretującego kobiety, jak i Vika Muniza, którego „śmieciowe obrazy” osiągnęły na aukcjach dzieł sztuki bardzo wysokie ceny. Przede wszystkim jednak pojawiły się pytania o ingerencję artysty w społeczność, w ich rzeczywistość, w to jak żyją, jak funkcjonują i co z nimi się stanie, kiedy artysta ich opuści. Projekcją w Lapanice chcieliśmy dopełnić dyskusję – tłumaczy.

Watch Docs. Bez smyczy. Lapanika 28.02.2012 godz. 19:00 ŚMIETNISKO reż. Lucy Walker, Brazylia, Wielka Brytania 2010, 90 min. Trailer do filmu: https://www.youtube.com/watch?v=6vyP5YJR2F4

Nagrody: - Sundance Festival - Berlin Festival - Nominacja do Oscara 2011 w kategorii Najlepszy Film Dokumentalny