Carmen

Georges Bizet

• reżyseria: Adam Frontczak
• muzyka: Georges Bizet
• libretto: Henry Meilhac, Ludovic Halévy
• inscenizacja: Adam Frontczak
• kierownictwo muzyczne: Tomasz Szreder
• scenografia: Paweł Dobrzycki
• kostiumy: Małgorzata Słoniowska
• choreografia: Bożena Klimczak
• przygotowanie chóru: Małgorzata Orawska
• reżyseria światła: Paweł Dobrzycki
• dyrygent: Tomasz Szreder
• asystent dyrygenta: Artur Wróbel

Carmen należy dziś do najpopularniejszych dzieł w światowym repertuarze operowym. W pierwszej wersji ujęta była w formę zbliżoną do opery komicznej, gdzie fragmenty śpiewane przeplatały się z partiami mówionymi. Fakt ten, według ówczesnego zwyczaju, zamykał jej drogę na scenę Wielkiej Opery paryskiej, premiera musiała się więc odbyć w Operze Komicznej. Uczęszczająca tam publiczność gustowała raczej w lekkich, zabawnych komediach muzycznych i nie w smak jej było tragiczne zakończenie dzieła Bizeta - oto jeden z powodów chłodnego przyjęcia Carmen.

Ważniejszą jednak przyczyną niechętnego początkowo stosunku publiczności i krytyków było śmiałe nowatorstwo treści. Bizet przełamał bowiem niepisaną tradycję nakazującą czerpać tematy oper ze świata mitów i legend lub też z dawnych epok historycznych i z życia tzw. „wyższych sfer". W miejsce konwencjonalnych, częstokroć pełnych sztucznego patosu postaci bohaterów wprowadził na sceną operową żywych, współczesnych ludzi - żołnierzy, przemytników i robotnice z fabryki cygar. (Kierunek ten, którego naczelną ideą było dążenie do ukazania w operze życiowej prawdy zamiast nierealnych, fantastycznych wydarzeń, miał 20 lat później pod nazwą weryzmu zatriumfować w twórczości Leoncavalla, Mascagniego i Pucciniego.)

Z czasem jednak niezwykła barwność muzyki, jej żywiołowy temperament i swoista „hiszpańska" egzotyka, kunsztowność i elegancja faktury, blask i efektowność, w połączeniu ze znakomitym librettem odniosły zdecydowane zwycięstwo. Muzyka Carmen zawiera najlepsze cechy stylu opery francuskiej, jakkolwiek nie jest pozbawiona także wpływów włoskich. Na podkreślenie zasługuje usamodzielnienie partii orkiestrowej, z rzadka tylko schodzącej do roli akompaniamentu, oraz zastosowanie interwałów skali cygańskiej w temacie Carmen. Od strony konstrukcji opera Bizeta zachowuje w zasadzie tradycyjną budowę numerową.

(Na podstawie Przewodnika operowego Józefa Kańskiego)