Dama pikowa

P. Czajkowski

Premiera: 6, 7 kwietnia 2008

Po ponad 40 latach powraca do repertuaru Opery Krakowskiej Dama pikowa Piotra Czajkowskiego. Trwają przygotowania do premiery, która odbędzie się 6 i 7 kwietnia 2008. Przedstawienie powstaje pod kierownictwem muzycznym Iwony Sowińskiej, dyrygentki, związanej z Operą Narodową w Warszawie. Jego reżyserem i inscenizatorem jest twórca wielu inscenizacji teatralnych i operowych Krzysztof Nazar. Nad stroną plastyczną spektaklu pracują znani krakowskiej publiczności scenograf Marek Chowaniec i Zofia de Ines, tworząca kostiumy.

Opera Czajkowskiego powstała na podstawie opowiadania Puszkina o tym samym tytule. Libretto napisał brat kompozytora, Modest Czajkowski. Bohater Damy pikowej, Herman, to oficer, ogarnięty namiętnością do hazardu. Kiedy nadarza się okazja, by poznać sekret wygranej, posiąść tajemnicę trzech kart, jest skłonny pogrzebać miłość a nawet popełnić zbrodnię. Opera Czajkowskiego intensyfikuje uczucia bohaterów noweli Puszkina. Herman Puszkina nie kocha Lizy, cynicznie wykorzystuje jej uczucie, u Czajkowskiego Herman kocha naprawdę i jego miłość przeplata się ze zgubnym uzależnieniem od kart, wiodącym go ostatecznie ku samozagładzie.... zakończenie komponowałem wczoraj do południa...Okazało się, że Herman był dla mnie nie tylko pretekstem do napisania takiej czy innej muzyki, lecz rzeczywistym, żywym, a nawet sympatycznym człowiekiem....to moje ciepłe, żywe uczucie dla bohatera opery odzwierciedliło się korzystnie również w muzyce – pisał Czajkowski do brata.

Dama pikowa zaliczana jest do psychologicznych dramatów muzycznych, głęboko analizujących przeżycia jednostki. Klimat emocjonalny opery, fantazja twórcza, świetne opracowanie partii wokalnych, barwna instrumentacja, nagłe zmiany nastroju, posługiwanie się cytatami z utworów w innym stylu sprawiły, że Dama pikowa obok Oniegina uznana została za najwybitniejszą z oper Czajkowskiego.

Opera powstała w wyjątkowo krótkim czasie: między 19 stycznia, a 3 marca 1890 we Florencji kompozytor napisał szkice, partyturę ukończył 8 czerwca. Wystawiona w tym samym roku w cesarskim Teatrze Maryjskim w Petersburgu przyniosła mu oszałamiający sukces. Sam kompozytor miał poczucie wartości swojej pracy:.. jeśli się bardzo nie mylę,to „Dama pikowa” jest mistrzowskim utworem. W niektórych miejscach przenika mnie taki lęk... Czy publiczność jest w stanie odczuć choćby część tych lęków...”

Ostatnia realizacja Damy pikowej na naszej scenie odbyła się w marcu 1966 roku. Operę Czajkowskiego wystawił wtedy Kazimierz Kord (kierownictwo muzyczne i reżyseria). W partii Hrabiny wystąpiła, obchodząca w tym roku jubileusz 50-lecia pracy artystycznej, Janina Tisserant-Parzyńska, stwarzając niezapomnianą kreację.

W obsadzie wystąpią m.in.: Ewa Biegas/ Magdalena Nowacka (Liza), Krzysztof Bednarek/ Paweł Wunder (Herman), Andrzej Biegun/ Przemysław Firek (Tomski), Grzegorz Pazik/ Artur Ruciński (Jelecki), Alicja Węgorzewska-Whiskerd/ Bożena Zawiślak-Dolny (Hrabina) oraz orkiestra, chór i balet Opery Krakowskiej.