Wielki Ilustrator

Drzeworyty Jana Matejki

Myśląc o Janie Matejce, mamy przed oczami jego wielkie kompozycje historyczne, jak Bitwa pod Grunwaldem, Hołd pruski, Kazanie Skargi, lub nieco mniejsze, jak Stańczyk czy Zawieszenie dzwonu Zygmunta. Te obrazy przyniosły mu rozgłos i do dziś są najczęściej publikowane w książkach i w mediach.

Tymczasem pisma popularne z 2. połowy XIX wieku ukazują zupełnie inne oblicze wielkiego artysty – ilustratora. Korzystając z pośrednictwa gazetowych sztycharzy, opublikował on wiele drzeworytów powstałych na podstawie własnych rysunków. Ulegając pasji popularyzowania historii Polski, na potrzeby pism ilustrował głównie tematy historyczne – rysował postacie i zabytki, bardzo często nieznane dotąd szerokiej publiczności.

Ryciny zachowały subtelną, żywą kreskę Mistrza i – za każdym razem zaopatrzone w komentarze historyków – były niezwykle wysoko cenione przez dziewiętnastowiecznych czytelników. Wycinano je starannie, tworząc domowe albumy rysunków Matejki.

Trud artysty-starożytnika i wysoki poziom artystyczny drzeworytów dostrzegł również wydawca tygodnika Kłosy, Salomon Lewental. Zebrał większość z nich w Albumie Matejki i wydał w trzech zeszytach w latach 1873 – 1876. Wystawa Wielki ilustrator. Drzeworyty Jana Matejki po raz pierwszy ukazuje mało znaną dotąd część twórczości wielkiego artysty – drzeworyty według jego rysunków. Obiekty ujęto w grupy tematów interesujących Matejkę i czytelników, dla których tworzył: krakowskie zabytki, obrazy artysty, sceny z jego życia, Album Matejki, Ubiory w Polsce. Uzupełnienie ekspozycji stanowią ciekawe narzędzia dziewiętnastowiecznego sztycharza i drukarza wypożyczone z krakowskiego Muzeum Historycznego.

Kurator wystawy: Barbara Ciciora